Հայկազունիներին նվիրված գիտաժողովը վերջացավ: Ճիշտն ասած դեռ երեկ էի ուզում գրել տպավորությունների մասին, բայց դրանք այնքան հակասական էին, որ որոշ ժամանակ էր պետք վերջիններս իմաստավորելու համար: Ավելորդ էլ է ասել, որ գիտաժողովի անցկացման երկու օրվա զգալի մասին էլ ես ներկա եմ եղել ակադեմիայի նիստերին, թեև զեկույցս մերժել էին ընդունել, ներկա եմ եղել այնքան ժամանակ, ինչքան ի վիճակի եմ եղել դա անել զուտ ֆիզիկապես` հաշվի առնելով իմ խիստ զբաղված գրաֆիկը:Եվ այսպես, դրականի ու բացասականի մասին:
Դրական.
1. Գիտաժողովի անցկացման ինքնին փաստը: Այս մասին արդեն խոսվել է: Գիտաժողովի անցկացման փաստը առաջին և ամենակարևոր քայլն էր, որ, իր թերություններով հանդերձ, անվերադարձ ուղղություն ցույց տվեց դեպի պատմականություն: Առաջին անգամ պաշտոնական/ակադեմիական մակարդակով, թեև ոչ րիվ, երբեմն կմկմոցներով ու վիճահարույց տեսակետներով, բայց խոսվեց Հայկազունիների պատմականության մասին: Սա գիտաժողովի երևի թե ամենակարևոր նվաճումն էր, 2. Գիտական մտքի հետաքրքրվածությունը թեմայի նկատմամբ: Բնական է, առաջին քայլերն են, կան տարբեր կարծիքներ, տեսակետներ, ամեն մեկը խնդիրը դիտարկում է իր գիտական կոնցեպցիաների, իր իմացածի ու պատկերացրածի չափով ու ձևով, բայց այն, որ հետաքրքրությունը կար, կա և, անկասկած, գիտաժողովից հետո այն ավելի մեծացավ, փաստ է: Կարծում եմ` սառույցը շարժվեց, 3. Զեկուցումներից, այսինքն դրանց այն մասից, որին հաջողվեց ներկա լինել, ամենից առաջ ուզում եմ առանձնացնել Արտակ Մովսիսյանի զեկույցը: Նա փորձում էր հիմնավորել, որ, ի դեմս Հայկազունիների, մենք գործ ունենք Միտանիի արքայատոհմի հետ: Դե պարզ է, Արտակն իմ մոտիկ ընկերն է և ես գործնականում ընդունում եմ նրա գրեթե բոլոր տեսակետները, բայց այս հարցում պետք է ասեմ - ես բացարձակապես համաձայն չեմ նրա հետ: Դե, մենք սա շատ ենք քննարկել, Արտակը գիտի իմ փաստարկները, ես` իրենը: Դրական էր նաև Վրեժ Վարդանյանի զեկույցը, ինչպես նաև Հայկ Հակոբյանինը, թեև վերջինիս մոտ, էլի կրկին համենայն դեպս գոնե ինձ համար, շատ վիճելի կետեր կային, 4. Ֆինանսական էլիտայի հետաքրքրությունը թեմայի նկատմամբ: Գիտաժողովը կազմվել էր բարերար Մսըրլյանների հովանավորությամբ և իրոք ուրախալի է, որ նման մարդիկ ոչ քիչ փող են ներդնում նման գործերի համար, 5. Արտասահմանյան գիտնականների մասնակցությունը: Անչափ կարևոր պահ է, քանի որ Հայկազունիների պատմականության թեման այս միջոցով դուրս է գալիս միջազգային մակարդակ, 6. Անկասկած կային նաև դրական այլ պահեր, բայց հիմնականում այսքանը:
Բացասական
1. Մասնակիցների ընտրության անհասկանալի չափանիշները, դրա անթույլատրելի խստությունը և, ինչպես ցույց տվեց կյանքը, չհիմնավորվածությունը: Գիտաժողովին մասնակցության հայտ էր ներկայացրել 57 գիտնական, բայց նրանցից թույլատրել էին մասնակցել միայն 27-ին: Հարց է ծագում` ինչու? Է թող խոսեին, արտահայտվեին մարդիկ, եթե արդեն դրան է հասել: Եթե մարդիկ հայտ են ներկայացրել, ուրեմն հաստատ ասելու բան ունեն, ինչու եք մերժում նրանց մասնակցությունը: Նույնիսկ կատակով այն միտքն առաջարկվեց, որ կարելի է ևս մեկ, զուգահեռ գիտաժողով անցկացնել, արդեն միայն "մերժվածների" մասնակցությամբ: Անհասկանալի էր նաև, թե ինչ չափանիշով է կատարվել մասնակիցների ընտրությունը: Ինչքան հաջողվեց շփվել կազամկերպիչների և նույնիսկ ընտրությունն իրականացրած խորհրդի անդամների հետ, բոլորն ասում էին, որ. "Մեզնից բան կախված չէր, մենք բոլորին կողմ էինք" - թե այդ դեպքում ինչու 30 հոգի չէին թույլատրվել մասնակցելու և ով է դրա մեղավորը, մնում անհասկանալի, 2. Ելույթների զգալի մասին թույլ մակարդակը: Տպավորություն կար, թե այդ 27 հոգու զգալի մասը ուղղակի զոռով է եկել մասնակցելու գիտաժողովին, քանի որ այլ կերպ չի կարելի բացատրել ասելիքի բացակայության այդքան ակնհայտ փաստը: Անուններ, իհարկե, չեմ տա, բայց դրանցից մի քանիսը կոնկրետ են: Ելույթ կար, որ ուղղակի չես հասկանում, թե ինչ կապ ունի դա Հայկազունիների հետ և ուղղակի ուզում ես այդ մասին հարցնել ելույթ ունեցողին: Մի շարք ելույթներ էլ նվիրված էին Խորենացու աշխատանքի այլ մասերին, որոնք կարծես ուղղակի զոռով, արհեստականորեն, քաշել, բերել և ուզեցել էին կպցնել Հայկազունիներին, 3. Մեր գիտնականների զգալի մասի մոտ հռետորական ձիրքի բացակայությունը: Ահագին մասը կպնում էին թղթերին ու սկսում էին գրեթե իրենք իրենց, մտմտալով, կարդալ իրենց գրածը - ոչ կրակ, ոչ ոգևորություն, ոչ լսարանին գրգռելու, նրան "քո հետ" պահելու տարրական իսկ փորձ: Մի շարք ելույթների ընթացքում մարդիկ ուղղակի ուզում էին դուրս փախչել դահլիճից: Ցավն այն է, որ այսքան ժամանակ մեր գիտնականները չեն հասկացել մի պարզ բան - խոսեք կարճ և հստակ, ելույթի ընթացքում մի կարդացեք ձեր 10 էջանոց հոդվածը աուդիտորիայի համար: Նույնիսկ այն պատրաստված մարդկանց մակարդակով էլ աուդիտորիան, որ այնտեղ կար, երբեմն ուղղակի կորցնում էր մտքի թելը, չէր հասկանում զեկուցողին: Դե իսկ սրանց էլ, բնականաբար, հեչ պետքը չէր - կարդում էին ու կարդում: Մեկ այլ թերություն, կապված հռետորական պահի հետ - լավ, դժվար է տանը, մենակ, ելույթը կարդալ ժամացույցի տակ և ստուգել, թե այն ինչքան է ձգվում? Ելույթի համար տվել էին 15 րոպե, իսկ ելույթ ունեցող անհատը իր դժգույն մտմտոցը շարունակում է, առանց դույզ իսկ մտահոգվելու ժամանակի մասին: Մեկին գրեթե զոռով ամբոինից իջեցիր, ճիշտ եմ ասում: Նախագահողը անընդհատ ասում էր, որ ժամանակը վերջացել է, սա կարդում էր ու կարդում, "հեսա, վերջին էջնա, վերջին տողնա" ու սենց ձգեց մի 10-15 րոպե: Չի կարելի, էլի, դա էթիկային համապատասխանող վարքագիծ չէ: Մեկին էլ, երբ ընդհատեցին, սենց, քաղաքավարի. "Ինչքան է ձեզ մնացել" ձևով, մի տեսակ սենց խնդրողի տեսքով նայեց նախագահողին, թե. "էս մի էջը մնաց կարդամ" ու... շարունակեց իր տաղտուկ և թեմայի հետ կապ չունեցող ելույթը: Մի խոսքով, հռետորներ չեն, էլի, եզակի բացառություններով, 4. Մասնակիցների պասիվությունը: Մասնակիցների մի զգալի մասը ներկա էր միայն իր ելույթին և դրա մոտակայքում գտնվող ելույթներին: Հա բայց չի կարելի, չէ, տենց, հո մենակ դու չես? Ես որ ես եմ, որին չէին թողել, մասնակցել, հազար ճշտով ու սխալով ինձ գցում էի դահլիճ, իսկ որոշ մարդիկ, որոնց հենց գործն էր ներկա լինել այդ գիտաժողովին, ներկա չէին, 5. Էլի մանր-մունր պահեր կային, բայց դե էդ մասին` եթե առիթ լինի:
_________________ Приходите в мой дом...
|