Изменить размер шрифта


Начать новую темуНаписать комментарии Страница 1 из 26   [ Сообщений: 377 ]
На страницу 1, 2, 3, 4, 5 ... 26  След.
Автор Сообщение
 Заголовок сообщения: Рубиняны: Они вернули армянам свое царство...
СообщениеДобавлено: 25 фев 2012, 23:24 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Млеh Рубинян (арм. Մլեհ Ռուբինյան) (род. после 1120 -ум. Сис, 15 мая 1175, князь 1170-1174) - правитель Киликийского армянского княжества. Млех Рубенид довольно-таки интересная личность в семье Рубенидов и вообще среди армянских правителей. Армянские летописцы описывают его главным образом в негативных выражениях. Ему присваивают жестокость, алчность и коварство. Еще при жизни Тороса II он был уловлен в заговоре против своего брата-правителя и выслан за это из страны. Причина осуждения современниками Млеха была в том, что он пошел на слишком близский контакт с мусульманами. Для средневекового армянского сознания союз с мусульманскими владетелями против христианских единоверцев да еще в открытой и долговременной форме был слишком сильным нарушением традиции. Именно на такое нарушение вполне сознательно и пошел князь Млех. Еще будучи высланным из страны Торосом II он поступил на службу к султану Зангидского эмиратства Нур-эд-Дину, получив от него земельные владения и участвуя в его войнах с крестоносцами. Придя к власти в Киликийской Армении с помощью в том числе и наемного отряда того же Нур-эд-Дина, Млех продолжал политику союза с ним. Оба использовали этот союз в своих интересах. Интересно, что и Зангидского султана его подданные также обвиняли в союзе с христианским князем. Однако, по словам арабского летописца, Нур-эд-Дин считал это проявлением государственной мудрости, потому что таким образом обезопасил свои владения от набегов киликийских армян, и нейтрализовал важного союзника своих главных врагов – крестоносцев. В союзе с мусульманским правителем Млех удачно воевал с крестоносцами Антиохии и византийцами, он изгнал из Киликийской Армении рыцарей тамплиеров и византийцев, даже несмотря на то, что прежде Млех имел личный союз с тамплиерами. В результате этого в 1173 г. он вернул значительную часть Равнинной Киликии. Особенность политической стратегии Млеха в том, что он имел решительность пойти против национальных политических традиций и идеалов своего времени, его можно рассматривать как человека неординарного.

В период Млеха Рубенида произошло еще одно важное событие во внутренней жизни страны — именно он перенес столицу Рубинянов в Сис (Флавиополь), вновь отстроенный им же, который и оставался таковым вплоть до падения армянского государства в Киликии. Судя по скупым на слова первоисточникам, внутри страны Млех проводил жесткую политику идущую вразрез с интересами и «вольностями» вассальных ему князей. На седьмом году его правления князья организовали заговор против него, и Млех был убит.

Млех — довольно неординарная личность среди Рубинянов и вообще среди армянских правителей. Армянские летописцы описывают его в основном в негативных выражениях. Ему приписывают жестокость, алчность и коварство. Еще при жизни Тороса II он был изобличен в заговоре против своего брата и выслан за это из страны. Однако вряд ли своими отрицательными чертами характера Млех сильно отличался от других правителей своего времени. Всех их можно обвинить и в жестокости, и в жадности, и в коварстве. Причина единодушного осуждения Млеха скорее в другом. Он слишком далеко пошел в нарушении представлений об «идеальной политике» своего времени. Для средневекового армянского сознания союз с мусульманскими владетелями против христианских единоверцев да еще в открытой и долговременной форме был слишком сильным нарушением традиции.

Основные события:

1137 июль, июнь - Осада Анарзабы, Млех и Степанэ скрываются в Антиоке,
1157 - Нападение на Кипр вместе с Рено Шатийонским,
1164 - Участие в битве у Харима, где, из за маладушия крестаносцев, Зангиды взяли верх над ними и над Рибинянами,
1164 - Атака на исламские владения у Мараша,
1165 октябрь - Участие в битве у Харни, где, из за маладушия крестаносцев, Иконейцы взяли верх над ними и над Рибинянами,
1170 - Неудачна осада Ламброна,
1171 - Захват Гастона и Пахраса у Тамплиеров, Сатары у Гспиталеров,
1171 - Битва у Пахрас, отбит нападение крестаносцев,
1172 январь - Участие в войне на стороне Зангидов против иконейцов,
1172 весна - Битва у Тарса, разгром византейской армии Костантина Каламана,
1173 лето - Участие в войне на стороне Зангидов против иконейцов, масштабная атака на иконейские владения.

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Царство Киликия: Армянское царство неукротимых героев...
СообщениеДобавлено: 02 мар 2012, 09:47 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Армяне жыли в Киликии с незапамятных времен. Например, у греков армяне Киликии известны как аримы.

Вот военная история Левон I Великого (1185-1198 князь, 1198-1220 царь).

1185 лето – Битва у крепости Тил Амтун, разгромлены Тамплиеры и Иоаниты,
1187 май – Битва у Сиса, разгромлен Иконейский султанат,
1187 май – Битва у крепости Харни, разгромлен Эюбидский султанат,
1187 май – захват крепости Сарвандикар у Эюбидов,
1188 весна – неудачная осада Праканы,
1188 лето – Битва у Праканы, разгромлен горнизон  Иконейскиого султаната, крепость пал,
1188 лето – завхат Селевкии, Ираклеи, крепостей Лавзат и Лулуа у иконейцов,
1191 май – участие в захвате Кипра у византейцов,
1193 весна – захват крепости Бердус иконейцов,
1193 лето – захват крепостей  Дарпсак, Пахрас и Гастон у Эюбидов,
1193 лето – Битва у крепости Гастон, разгром антиохцев, пленен герцог Антиохии.
1194 весна – захват Антиоха без сеерезных боев, позже армяне оставили город,
1197 – захват крепости Антиохак у византейцов,
1198 март – захват Ламброна у Этумянов,
1201 лето – армяне поступают к Антиохии, но отступают,
1201 осень – разгром иконейцов на Западе Киликии,
1203 11 ноябрья – армяне поступают к Антиохии, но отступают перед превосхадящими силами Эюбидов и фламандских рыцарей,
1205 – неудачная осада Пласты у иконейцов,
1205 осень – неудачная осада Росейли у Тамплиеров,
1205 конец декабря – ничейная битва у крепости Дарпсак против Тамплиеров,
1206 начало янвярь – Битва у оз. Амк, разгром кочевых туркмен,
1206 начало апрелья – Битва у оз. Амк, разгром Эюбидов,
1206 начало апрелья – Битва у крепости Дарпсак, разгром Эюбидов,
1207 – захват Антиоха и отступление,
1208 – иконейцы и Эюбиды захватили крепостя Бердус и Ункузек, города Айнтап и Мараш,
1209 – разгром иконейцов на Западе Киликии,
1211 весна – Битва у Ираклии, разгром иконейцов,
1211 весна – захват Ларанды, Колонорас, Св. Совии, Манавзат, Алайа,  Астра у иконейцов,
1211 весна – захват Кесарии и отступление за выгодный мир,
1215 – участие в V крестовом походе,
1216 14 февраля – захват Антиоха,
1216 конец февраля – Битва у крепости Шохакан, из за предатлетва иконейцы одержали верх,
1216 март – разгром владении иконейцов, подписан мир,
1218 – иконейцы захватили крепость Тлпашар,
1219 – антиохцы выгнали из города ставленника Левона Рубен-Раймонда.

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Киликия и мамлюки: Эпоха неравного противостояния...
СообщениеДобавлено: 20 мар 2012, 22:34 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
1250 թ-ին Էյուբյանների վերջին սուլթաններից մեկը հանդիսացած ալ-մելիք ալ-Մուազիմ Թուրան-շահի (1249-1250) մամլուք Այբեկը սպանեց իր տիրոջը և Եգիպտոսում հասավ փաստացի իշխանության: 1254 թ-ին, աքսորելով Էյուբյանների վերջին սուլթանին և ոչնչացնելով Էյուբյանների սուլթանությունը, նույն այս Այբեկը հիմք դրեց Մամլուքյան սուլթանությանը` դառնալով վերջինիս առաջին սուլթանը և իշխելով մինչև 1257 թ-ը: Հազարամյակների ընթացքում շատ ու շատ բան տեսած Եգիպտոսի պատմության մեջ բացվեց մի նոր էջ` Մամլուքյան սուլթանության էջը…

Էլիտար ռազմիկներ ու անգութ ասպատակիչներ, մահմեդական ”ասպետներ” և դաժան ոչնչացողներ, անտոհմ ու անսկիզբ, բայց իսկական սուլթաններ – սա էին մամլուքները ու հենց այս հատկանիշներն էին բնորոշում ուշ միջնադարի մահմեդական աշխարհի ամենաուժեղ պետաան միավորումներից մեկը: Մամլուքյան սուլթանությունը երկար պատմական մի ժամանակաշրջանում հանդես եկավ նաև որպես գլխավոր հակառակորդ մեր հարազատ Կիլիկիայի թագավորությանը, սուլթանություն, որին, չնայած վերջնական հաջողությանը, այնուհանդերձ շատ անգամ բաժին ընկավ փորձելու նաև պարտության դառը պտուղը, պտուղ, որը նրան մատուցվեց հայոց քաջերի ջանքերով…

Մամլուքներ ու Կիլիկիա… ինչպես եղավ այդ ամենը…?

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Киликия и мамлюки: Эпоха меравмого противостояния...
СообщениеДобавлено: 20 мар 2012, 22:35 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Իսկ ամեն ինչ սկսվեց վերջին անհեռատես Էյուբյաններից, նրանց խիստ փառասեր մամլուքներից… ու մեկ էլ երևի մոնղոլական արշավանքներից:

Ամենազոր Էյուբյան սուլթան Սալահ-էդ-Դինի (1171-1193) մահվանից հետո Էյուբյանները սկսցին թուլանալ, իսկ XIII դարի առաջին կեսերին նրանք, իրար մեջ բաժանելով իրենց հզոր նախնու ժառանգությունը, արդեն իսկ տրոհվել էին մի քանի ճյուղերի ու ավելի էին տկարացել: Ընդ որում հենց վերջին Էյուբյան սուլթաններից մեկի` ալ-մելիք աս-Սալահ Նաջմ-էդ-Դին Էյուբի (1240-1249), օրոք էր, որ երկրում սկսեցին մեծ դեր կատարել մամլուքները: Հետաքրքիր է, որ, թեև այս մամլուքների մեջ հանդիպում էին ամենատարբեր ազգերի ներկայացուցիչներ և նույնիսկ հայեր, բայց այնուհանդերձ XIII դարի կեսերին Էյուբյանների սուլթանության մամլուքները ազգությամբ հիմնականում ղփչախներ էին` թյուրքական ծագում ունեցող ու երբեմնի հզոր քոչվոր մի ցեղի ներկայացուցիչներ, որոնց մոնղոլական անկասելի հորդան քշել էր հայրենի տափաստաններից դեպի Արևելյան Եվրոպա: Դե իսկ այստեղից էլ խիստ մարտունակ ու կռվելուց բացի այլ գործով զբաղվել չկարողացող այս ռազմիկները նավերով անցել էին Եգիպտոս, ընդունել էին իսլամը և դարձել էին մամլուքներ: Այբեկը (1250-1257), մամլուքների ամենաառաջին սուլթանը, հենց սրանցից մեկն էր, բայց ղփչախները, 1250 թ-ին տիրելով փաստացի իշխանությանը, իսկ 1254 թ-ին էլ աքսորելով Էյուբյանների վերջին ու անհեռատես ներկայացուցիչներին, դեռ երկար էին կանգնելու սուլթանության ղեկին…

Հետաքրքիր է, որ Եգիպտոսում տեղի ունեցած փոփոխությունը ժամանակակիցների համար մնաց գրեթե աննկատ: Ու զարմանալի է, որ այդ մասին առաջինը իմացան ու դրանով տպավորվեցին հենց Արևմտյան Եվրոպայում, այլ ոչ թե սուլթանության հարակից երկրներում: Բանն այն է, որ անհաջողությամբ վերջացած խաչակրաց VII արշավանքից հետո Լյուդովիկոս IX Սուրբը (1226-1270) գերի էր ընկել ու պահվում էր Կահիրեում` արդեն իսկ հիշատակված Թուրան-շահի արքունիքում: Եվ ահա ստացվում է այնպես, որ Ֆրանսիայի արքան ականատես է լինում տեղի ունեցած պալատական հեղաշրջմանը ու վառ գույներով տեղեկացնում է այդ մասին Եվրոպային: Ընդ որում քրիստոնյա արքային ցնցել էր ոչ այնքան բուն հեղաշրջման փաստը, այլև այն, թե ինչպես է այն տեղի ունեցել: Ըստ վերջինիս, Այբեկն ու իր կողմնակիցները աշտարակներից մեկում հարձակվել են Թուրան-շահի վրա, բայց վերջինիս հաջողվել է փախչել: Եվ ահա Ֆրանսիայի արքան տեսնում է, թե իր զոհին հասնելու համար Այբեկը ինչպիսի ֆիզիկական հզորություն է դրսևորում` ցատկելով վերջինիս հետևից աշտարակից, լողալով անցնելով Նեղոսը և ի վերջո հասնելով Թուրան-շահին ու սպանելով նրան…

Այսպես թե այնպես, բայց հեղաշրջումն արդեն տեղի էր ունեցել և այժմ իշխանությունը պատկանում էր մամլուքներին, որոնց մի քանի տարում հաջողվեց տիրապետել իրավիճակին և ամուր կերպով կանգնել երկրի ղեկին…

Եվ ով ճակատագրի ծաղր – Այբեկին, հզոր այս ռազմիկին, դաժան տիրակալին ու ամենազոր սուլթանին, որն այդքան շատ բան էր արել բարձրագույն իշխանության հասնելու համար, վիճակված էր հրաժեշտ տալ այս աշխարհին… կնոջ ձեռքով: Ու ամենահետաքրքիրն այն էր, որ այդ կինը... ազգությամբ հայ էր…

Ու երևի ճիշտ կլինի, որ մենք հենց այստեղից էլ սկսենք մեր պատումը…

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Киликия и мамлюки: Эпоха меравмого противостояния...
СообщениеДобавлено: 20 мар 2012, 22:35 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Կահիրեում տեղի ունեցած հեղաշրջումը, որը աննկատ էր մնացել հարևան երկրներում, իրականում, սակայն, հիմնովին ցնցել էր սուլթանության տարբեր ծայրերում սեփական տիրապետությունը հաստատած Էյուբյանների ճյուղերին: Ընդ որում իրենց հատկապես խոցված էին համարում Ասորիքի Էյուբյանները, որոնք, միավորելով ուժերը, կազմեցին մի մեծ բանակ ու այն ուղարկեցին Այբեկի դեմ: Ու հենց այս բանակի հրամանատար էլ նշանակվեց Էյուբյանների ամենաընդունակ մամլուքներից մեկը` ազգությամբ հայ Շամս-Էդ-Դին Լուլուն:

1251 փետրվարի 3 – Կահիրեի ճ-մ

Նպատակ ունենալով Էյուբյանների տոհմին վերադարձնել փաստացի կորցրած իշխանությունը Եգիպտոսում և չեզոքացնել մամլուքների տիրապետությունը Հալեպի Էյուբյանների բանակը (մոտ 40.000) ու նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 50) ներխուժեցին Եգիպտոս և մոտեցան քաղաքի մոտ Այբեկի գլխավորությամբ մարտակարգ ընդունած մամլուքյան բանակին (մոտ 30.000):
I փուլ – Էյուբյանների բանակը անցավ հզոր հարձակման և փախուստի մատնեց հակառակորդին:
II փուլ – Էյուբյանների բանակի մեծ մասը դավաճանաբար անցավ հակառակորդի կողմը, որի հետևանքով մարտակարգը վերականգնած մամլուքները անցան հակահարձակման և ծանր պարտության մատնեցին թշնամուն:
Հայերը կորցրին մոտ 40, դաշնակիցը` մոտ 10.000, թշնամին` մոտ 3.000 զինվոր: Շամս-Էդ-Դին Լուլուն գերվեց ու գլխատվեց, իսկ մամլուքների դիրքերը վերջնականապես ամրապնդվեցին: Հայազգի մամլուքի հետ միասին գերվեց նաև նրա աղջիկը: Այս աղջիկը հետագայում դարձավ Այբեկի կինը և հենց նրան էլ վիճակված էր ճակատագրական դեր խաղալ հզոր այս սուլթանի կյանքում:

Խնդիրն այն էր, որ, չնայած ձեռք բերված հաղթանակին, Այբեկի դիրքերը դեռևս թույլ էին: Ուժեղ էր դիմադրությունը հատկապես սեփական շարքերում: Ակտայը, Այբեկի համար հաղթանակներ ձեռք բերած այդ տաղանդավոր զորավարը, ոչ մի կերպ վստահություն չէր ներշնչում, իսկ ազդեցիկ մամլուքներ Բեյբարսն ու Կալաունն էլ դրսևորում էին վիրավորված ու նեղացած վարքագիծ: Վստահելի չէր նունիսկ սեփական մամլուք Կուտուզը, որին, սակայն, Այբեկը ոչ մի կերպ չէր ուզում ու երևի չէր էլ կարող նեղացնել և դրա համար էլ ի վերջո նշանակեց փոխ-սուլթանի պաշտոնում: Իրավիճակը գոնե մասամբ շտկելու նպատակով Այբեկը սպանել տվեց Ակտային, որի արդյունքում իրական վտանգի տակ հայտնված Բեյբարսն ու Կալաունը դիմեցին փախուստի և ապաստանեցին Ասորիքում:

Սեփական իշխանությունը վերջնականապես ամրապնդելու և նրան գոնե մասամբ լեգիտիմ բնույթ տալու նպատակով Այբեկը ի վերջո ստիպված եղավ թողնել իր հայազգի կնոջը և ամուսնանալ Թուրան-շահի այրի Սաջար ադ-Դուրի հետ: Բայց Սաջարը ինքը ոչ մի կերպ չէր ցանկանում կիսել իշխանությունը Այբեկի հետ և ի վերջո հրամայեց սպանել իր ամուսնուն: Սպանության փորձը, սակայն, հաջողություն չունեցավ, որի արդյունքում Սաջարին ձերբակալեցին: Բայց վերջինիս վիճակված չէր խաղաղ վերջաբան – 1257 թ-ին Այբեկի հայազգի կինը` Շամս-Էդ-Դին Լուլուի աղջիկը, որին մինչ այդ հաջողվել էր սիրային կապ հաստատել Այբեկի մամլուք ու փոխ-սուլթան Կուտուզի հետ, հրավիրեց Թուրան-շահի այրուն բաղնիք, որտեղ էլ իր ծառաները, Կուտուզի գործուն աջակցությամբ, սպանեցին անհաջողակ այս դավադիրին` մահվան աստիճան ծեծելով վերջինիս իրենց փայտե մաշիկներով…

Սակայն արյունոտ այս պատմությունը սրանով չէր ավարտվելու: Սպանված կնոջից շատ կարճ ժամանակ հետո բաղնիք եկավ նաև Այբեկը, որը դեռ չգիտեր, թե ինչ է կատարվել. լողավազանի մոտակայքում գտնվող Կուտուզը հազիվ հասցրեց թաքնվել: Գրկելով իր հայազգի կնոջը և սուզվելով նրա հետ լողավազանի մեջ` վաթսունամյա Այբեկի խելքին հանկարծ փչեց ոչ միայն գլուխ գովել և պարծենալ, որ ինքը դեռ այն տղամարդն է ու որ ինքը դեռ շատ կանայք ունի, այլ նաև հայտարարել, որ, եթե ինքը ուզենա, կպահի իր հայազգի կնոջը, իսկ եթե չուզենա` դուրս կանի: Մի խոսքով, իշխանությունից ու կանանցից արբեցած այս սուլթանը գործը ի վերջո հասցրեց նրան, որ սեփական կինը մահացու հարվածներ հասցրեց նաև իրեն և թաքստոցից դուրս եկած Կուտուզի օգնությամբ վերջնականապես սպանեց:

Բայց այս պատմությունը նույնիսկ սրանով էլ չէր ավարտվելու: Բարձրացած աղմուկի հետևանքով վրա հասան Այբեկի թիկնապահները: Կուտուզը հազիվ հասցրեց թաքնվել, բայց նրա սիրուհին, սահելով գետնին ընկած օճառված քիսայի վրա, ընկավ, գլխով ուժեղ հարվածեց մարմարե հատակին և մահացավ:

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Киликия и мамлюки: Эпоха меравмого противостояния...
СообщениеДобавлено: 20 мар 2012, 22:36 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Արյունոտ օրը մոտեցավ ավարտին և արդյունքում պարզվեց, որ երկիրը մնացել է առանց ղեկավարի: Այս պայմաններում Կուտուզը սուլթան հռչակեց Այբեկի 13-ամյա որդուն` ալ-Մանսուր Նուր-էդ-Դին Ալիին (1257-1259):

Բայց մինչ մամլուքները զբաղված էին այս ամենով` սուլթանության վրա կախվեց մահացու մի վտանգ: 1256 թ-ին, վերսկսելով իրենց առաջխաղացումը դեպի արևմուտք, մոնղոլները սկսել էին մոտենալ Եգիպտոսի սահմաններին: 1258 թ-ին ընկավ Բաղդատը, նույն տարում, ավելի վաղ կամ էլ ավելի ուշ, ընկան նաև մահմեդականների ամրացրած քաղաքները Հայաստանի հարավում: Մոնղոլները նաև դաշինք ունեին կնքած Կիլիկիայի թագավորության, ինչի արդյունքում էլ այս իրադարձություններին մասնակցեցին նաև հայերը:

Մոնղոլա-Մամլուքյան I պատերազմ (1259-1260)


1259 թ-ի ամռանը սկսվեց Մոնղոլա-Մամլուքյան I պատերազմը, որի հենց սկզբում մամլուքների հիմնական ուժերը հրաշքով փրկված և Ասորիքից վերադարձած Կուտուզի մամլուք Բեյբարսի գլխավորությամբ շարժվեցին Ասորիքի ուղղությամբ: Բեյբարսի փրկվելու պատմությանը մենք դեռ կանդրադառնանք, իսկ այստեղ միայն նշենք, որ Այբեկի օրոք Ասորիքում ապաստանած Բեյբարսը, որը, չհամակերպվելով Կուտուզի իշխանության հետ, 1258 և 1259 թվականներին Կալաունի գործուն աջակցությամբ հարձակվել էր Եգիպտոսի վրա, բայց հաջողության չէր հասել, ի վերջո, սակայն, ստիպված եղավ հաշտվել Կուտուզի հետ: Հաշտության առաջարկը ռազմական օժանդակության կարիք ունեցող Կուտուզն էր արել, բայց դա Բեյբարսին էլ էր ձեռք տալլիս, քանի որ մոնղոլները գրավելու էին Ասորիքը, իսկ այդ դեպքում նա ուղղակի կմնար օդի մեջ կախված: Բացի այդ այս փառասեր մարդն էլ իր ծրագրերն ուներ...

Այսպես թե այնպես, բայց նախկին զինակիցները կրկին հաշտվեցին: Ավելին, Կուտուզը Կահիրե ժամանած Բեյբարսին նշանակեց գործող բանակի հրամանատար, նրան օգնական նշանակեց Կալաունին և վերջիններիս կրկին ետ ուղարկեց Ասորիքը` թշնամու դեմ: Կուտուզը գործող բանակ մեկնեց մի քիչ ուշ, քանի որ մի կարևոր գործ նրան ստիպեց մի քիչ հապաղել: Սկսվել էր պատերազմ, բոլորի գլուխը խառն էր և իսկը ժամանակն էր դե-ֆակտո իշխանությունը վերածելու նաև դե-յուրեի: Օգտվելով պատերազմական իրավիճակից` փոխ-սուլթանը գահընկեց արեց 15-ամյա սուլթանին ու սպանել տվեց նրան: Կուտուզը (1259-1260) հռչակվեց նոր սուլթան: Գրեթե անմիջապես էլ վճռական այս ղեկավարը հրամայեց գլխատել իր անձնատվության պահանջով Կահիրե ներկայացած մոնղոլների դեսպաններին և ի ցույց դնել նրանց գլուխները Կահիրեի Բաբ Զուբեյա դարպասների վրա, որից հետո միայն նա մեկնեց գործող բանակ:

Սկսվում էր պատերազմ, վճռական հետևանքներ ունեցող մի պատերազմ, որը լուրջ փոփոխություններ էր առաջացնելու ողջ Մերձավոր Արևելքում...

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Киликия и мамлюки: Эпоха меравмого противостояния...
СообщениеДобавлено: 20 мар 2012, 22:36 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Իսկ այդ ժամանակ Կիլիկիայի թագավորությունում…

… Պատմությունը երբեմն զարմանալի պատկերներ է ստեղծում, պատկերներ, որոնցում հիմնական հմայքը պատկանում է հակասություններին: Մամլուքյան սուլթանություն և Կիլիկիա, սա իր ժամանակի Մերձավոր Արևելքի երևի թե ամենաուժեղ հակասությունն էր, որում էլ հենց արտահայտվեց նրա պատմական յուրօրինակ հմայքը: Էյուբյանների սուլթանության ավերակների վրա բարձրացած Մամլուքյան սուլթանությունը և նրանում իշխող մամլուքները ըստ էության իրենցից ներկայացնում էին գայլային ոհմակի օրենքներով ապրող մարդկանց մի խումբ, որոնք, ինչպես արդեն տեսանք և դեռ էլի կտեսնենք, անխնա գզվռտոցի մեջ, ինչպես իսկական գայլեր, հանուն բարձրագույն իշխանության գագաթը մագլցելու ոչնչացնում էին մեկ-մեկու:

Սրան հակառակ, Կիլիկիայի թագավորությունում այդ ժամանակ տիրում էր այնպիսի մի գեղեցիկ հանդարտություն և խաղաղություն, որը իր որոշ գծերով կարելի է համեմատել թերևս միայն հեքիաթների վերջերում նկարագրվող երջանիկ թագավորությունների հետ: Եվ իրոք որ այս գեղեցիկ թագավորությունը բոլոր հիմքերն ուներ իրեն երջանիկ համարելու, քանի որ սահմաններում տիրում էր գրեթե չընդհատվող խաղաղություն, իսկ երկրի գլխին էլ կանգնած էր կրկին գրեթե հեքիաթային թագավորական մի զույգ` իր հպատակների անկեղծ սիրուն ու հարգանքին արժանացած Հեթում I-ը (1226-1269) և իր բարեգործություններով ու մեղմ բնավորությամբ հայտնի Զաբել թագուհին (ծն. 1216, մահ. 1252)` Լևոն I Մեծի (1187-1198` իշխան, 1198-1219` Հայոց արքա) աղջիկը: Թագավորության կառավարման գործում սկզբնական տասնամյակներում կարևոր դերակատարություն ուներ նաև թագավորահայր Կոստանդին Հեթումյանը (ծն. մոտ 1190, մահ. 1262) Դե իսկ բանակն էլ գտնվում էր թագավորի մեծ եղբոր` ուղիղ կես դար “Հայոց սպարապետ”-ի պաշտոնը զբաղեցրած Սմբատ Սպարապետի (ծն. 1208, մահ. 1276) հրամանատարության տակ: Այս վիճակում երկիրը վայելեց ներքին անդորրի և արտաքին խաղաղություն գրեթե երեք տասնամյակ: Եվ միայն 1240-ականների երկրորդ կեսերից սկսված սկիզբ առան քիչ թե շատ լուրջ ընդհարումներ սահմաններում Իկոնայի սուլթանության և Ղարամանյանների էմիրության հետ, որոնք, սակայն, հիմնականում ավարտվեցին հայերի օգտին: Բայց պատմական զարգացումները երբեք էլ հնարավորություն չեն տվել հայերին վայելելու հարատև խաղաղություն և այդ խաղաղ տասնամյակներն էլ պետք է ավարտվեին…

1255 թ-ին Հեթում I-ը դաշինք կնքեց թագավորության սահմաններին մոտեցած մոնղոլների հետ և դրանով, գոնե դաշինքի գործունեության սկզբնական տարիներին, ավելի ամրապնդեց իր երկրի անվտանգությունը: Սակայն կնքված այս դաշինքը ուներ նաև բացասական մի լուրջ կողմ, քանի որ դրա պատճառով Կիլիկիայի թագավորությունը ներքաշվում էր Մամլուքյան սուլթանության դեմ մղվող պատերազմի մեջ և վաստակում էր մամլուքների չմարող ատելությունը: Սա իհարկե վատ էր, բայց մյուս կողմից էլ Հայոց արքային մեղադրելը ևս ճիշտ չէր, քանի որ, ունենալով գայլային օրենքներով ապրող այնպիսի հարևաններ, ինչպիսիք մամլուքներն էին, Հայոց թագավորությունը վաղ թե ուշ պետք է ենթարկվեր սրանց հարձակումներին, այսինքն թշնամությունը մամլուքների հետ ցանկացած դեպքում պետք է որ սկսվեր…

Այսպես թե այնպես, բայց դաշինքը կնքված էր և դա էլ հենց կարծես խորհդանշեց Կիլիկիայի թագավորության “հեքիաթային դարաշրջան”-ի ավարտը…

Ի կատարումն կնքված դաշինքի Կիլիկիայի թագավորության բանակը Հեթում I-ի և Սմբատ Սպարապետի գլխավորությամբ մասնակցեց Մոնղոլական կայսրության հարավ-արևմտյան տարածքներում փաստացի անկախացած և միայն ձևականորեն Մոնղոլական Մեծ խաների գերիշխանությունը ընդունող իլխանների պետության` Իլխանության, մղած պատերազմներին, սկսած 1256 թ-ից: Ընդ որում Հայկական բանակը Իլխանության համար իրոք որ անփոխարինելի դեր էր կատարում: Բանն այն է, որ Մոնղոլական կայսրության և Իլխանության հեծելազորը իրականում ծանր կարող էր համարվել միայն արևելյան ու միջին ասիական չափանիշներով, այն դեպքում, երբ վերջինս, Մերձավոր Արևելքում հավասարազոր լինելով միջին հեծելազորին, այլ հավասար պայմաններում զիջում էր Հայոց այրուձիուն, ինչպես նաև վրացական, խաչակրաց, արաբական կամ մամլուքյան ծանր հեծելազորերին: Ընդ որում դրությունը առավել բարդացավ XIII դարի կեսերից, երբ Իլխանության բանակում սկսեց աստիճանաբար վերանալ նույնիսկ միջին հեծելազորը: Սա իր հերթին հանգեցրեց մինչ այդ էլ մերձամարտից խուսափել ձգտող Մոնղոլական կայսրության և Իլխանության բանակում հիշատակված մարտավարության առավել զարգացմանը: Ընդ որում, եթե սկզբնական շրջանում մերձամարտից խուսափումը, թեև որոշ չափով լինելով հարկադրված, այնուհանդերձ Մոնղոլական կայսրության և Իլխանության բանակի համար հանդիսանում էր յուրօրինակ մարտական տակտիկա, ապա XIII դարի կեսերից սկսած ծայրահեղության հասած այս միտումը ընդունեց վտանգավոր չափեր` Իլխանական բանակում անփոխարինելի դարձնելով Հայոց այրուձին և վրացական հեծելազորը: Լիակատար պարզության համար ավելացնենք նաև, որ Կիլիկիայի թագավորության բանակից բացի Մամլուքյան սուլթանության դեմ մղվող պատերազմին Իլխանության բանակի կազմում մարտական գործողություններին մասնակցում էր նաև Հայոց այրուձին ուղղակիորեն Իլխանության տիրապետության տակ գտնվող տարածքներից, այսինքն Հայաստանի մնացած 17 նահանգներից:

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Киликия и мамлюки: Эпоха меравмого противостояния...
СообщениеДобавлено: 20 мар 2012, 22:37 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
… մոնղոլները

… 1240-ական թվականների սկզբին Մոնղոլական կայսրության ողջ բանակը կազմում էր մոտ 700.000 ռազմիկ, որոնցից մոտ 250.000-ը պատկանում էր մոնղոլական և նրանց ազգակից Գոբիի անապատի ցեղերին, իսկ մնացածը` նվաճված տարածքներից հավաքագրվող ռազմիկներին: Սակայն արդեն XIII դարի կեսերին այս թիվը, ի հաշիվ Մոնղոլական կայսրության կողմից նվաճված Հայաստանի, Վրաստանի և Կիևյան Ռուսիայի, ինչպես նաև կործանված Ղփչախական խանության ու դաշնակից Կիլիկիայի թագավորության, ավելի մեծացավ` ավելացնելով վերջինիս բանակը ևս մոտ 300.000 ռազմիկի չափով:

Միաժամանակ, սակայն, պետք է հաշվի առնել նաև փոփոխված ռազմա-քաղաքական իրավիճակը: Եթե XIII դարի առաջին կեսին Մոնղոլական կայսրությունը ու նրա 700.000-անոց բանակը ներկայացնում էին մեկ ամբողջություն և Մոնղոլական կայսրության բանակը պատրաստ էր Մեծ խանի առաջին իսկ հրամանով մարտի մեջ մտնել Ճապոնական ծովից մինչև Սև ու Միջերկրական ծովեր, Հնդկական օվկիանոս և Պարսից ծոց ընկած հսկայական տարածքի ցանկացած կետում, ապա, սկսած արդեն նույն XIII դարի կեսերից, իրավիճակը աստիճանաբար սկսում է փոխվել: Քանակական տեսակետից ավելի մեծացած և արդեն մոտ 1.000.000 ռազմիկ ընդգրկող Մոնղոլական կայսրության բանակը, ուղիղ համեմատական սեփական կայսրության կենտրոնացվածության աստիճանական անկմանը, ավելի ու ավելի շատ է սկսում կորցնել հիշատակված թվաքանակը գործնականում ապահովելու հնարավորությունը: Այս թվաքանակը, արդեն մեծապես ունենալով տեսական նշանակություն, դադարեց նույնիսկ այդպիսին լինել սկսած 1260-ականների սկզբից, երբ Մավերնահրն ու Յոթնագետքը ընդգրկող Չաղաթայական ուլուսը փաստացի անջատվեց Մոնղոլական կայսրությունից` դրանով իսկ վերջինիցս անջատելով նաև ավելի արևմուտք գտնվող Իլխանությունը և Ոսկե Հորդան: Միաժամանակ իրավիճակը ավելի բարդացավ նաև նրանով, որ Իլխանությունը, Ոսկե Հորդան և Չաղաթայական ուլուսը խիստ թշնամական դիրք գրավեցին միմյանց նկատմամբ: Այս պայմաններում մեզ հետաքրքրող տարածաշրջանում` Մերձավոր Արևելքում, Հայաստանում, Անդրկովկասում և Փոքր Ասիայում, Մոնղոլական կայսրության անունից, սակայն փաստացի միայն սեփական ուժերով ու միջոցներով, հիմնական դերակատարությունը ստանձնեց մոտավորապես Աքեմենյանների թագավորության տարածքին հավասար տարածք ընդգրկող Իլխանությունը, որի բանակը կազմում էր մոտ 200.000 ռազմիկ: Իլխանության գլխին կանգնած էր իլխանը, որը, ձևականորեն ենթարկվելով Մոնղոլական կայսրության Մեծ խանին, իրականում անկախ մի պետության տիրակալ էր:

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Киликия и мамлюки: Эпоха меравмого противостояния...
СообщениеДобавлено: 20 мар 2012, 22:37 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
… ու նաև Ղարամանյանները

Իկոնայի սուլթանության անկումից հետո հյուսիս-արևմուտքից Հայոց թագավորության հարևանը դարձավ Ղարամանյանների էմիրությունը: Կիսաքոչվոր և ավազակային այս էմիրությունը հենց միանգամից էլ խիստ ագրեսիվ վարքագիծ որդեգրեց Հայոց թագավորության նկատմամբ, սակայն, որոշ սկզբնական հաջողություններից հետո, Սմբատ Սպարապետը 1259 թ-ի դեկտեմբերից 1261 թ-ի հունվարը Մանիոն ամրոցի մոտ բռնկված տևական մարտերում ի վերջո ջախջախեց սրանց հիմնական ուժերին, իսկ ինքը` էմիր Ղարամանն (1256-1261) էլ դրանից կարճ ժամանակ հետո մարտում ստացած վերքերից մահացավ: Ղարամանյանների հաջորդ էմիր Շամս-էդ-Դին Մուհամմեդ I-ը (1261-1277) դրանից հետո ուղիղ 14 տարի զերծ մնաց հայերի հետ ընդհարումից: Բայց հետագայում Ղարամանյանները կրկին անցնելու էին հարձակման և, դաշնակցելով Մամլուքյան սուլթանության հետ, շատ անգամ էին հարձակվելու Հայոց թագավորության վրա:

Ահա սա է հետագայում ծավալվող իրադարձությունների հիմնական մասնակիցների ընդհանուր բնութագիրը, մասնակիցներ, որոնց գործողություներին էլ վիճակված էր վճռական դեր խաղալ Մերձավոր Արևելքի կյանքում:

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Киликия и мамлюки: Эпоха меравмого противостояния...
СообщениеДобавлено: 20 мар 2012, 22:37 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
1260 սեպտեմբերի 2 - 3 – Այն Ջալալ ամրոցի ճ-մ (նույնպես հայտնի է որպես Այն Ջալուդ ամրոցի ճ-մ կամ Թաբոր լեռան ճ-մ) (Պաղեստին, Թաբոր լեռան ստորոտում)

1260 թ-ի օգոստոսի վերջին, տեղեկանալով Մեծ խան Մանգուի մահվան մասին, իլխան Հուլավուի ընդհանուր ղեկավարությամբ գործող Իլխանության (մոտ 150.000) և Հեթում I-ի գլխավորած Կիլիկիայի թագավորության (մոտ 45.000) միացյալ բանակը ընդհատեց առաջխաղացումը դեպի Ասորիքի հարավ: Իլխանության բանակը ուղղություն վերցրեց դեպի Ղարաղորում, իսկ Կիլիկիայի և Քարթլիի թագավորությունների, ինչպես նաև Զաքարյանների իշխանության բանակները վերադարձան Հայրենիք: Միաժամանակ ձեռք բերած հաջողությունը ամրապնդելու և Մամլուքյան սուլթանության բանակի հնարավոր առաջխաղացումը կանխելու նպատակով Իլխանության բանակի մի մասը (20.000) ու Կիլիկիայի թագավորության բանակի մի ջոկատ (500) քրիստոնեությունն ընդունած մոնղոլ զորավար Քիտ-Բուղայի գլխավորությամբ թողնվեց Պաղեստինում: Տեղեկանալով ստեղծված իրավիճակի մասին` Մամլուքյան սուլթանության բանակը (մոտ 100.000) ուղղություն վերցրեց դեպի Պաղեստին: Թշնամու բանակի տեղաշարժի մասին հետախույզներից իմացած Իլխանության բանակը և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները, չիմանալով սակայն թշնամու հսկայական թվական գերակշռության մասին, շարժվեցին վերջինիս ընդառաջ:
I փուլ – Սեպտեմբերի 2-ին Մամլուքյան սուլթանության բանակը շրջապատեց և լիովին ոչնչացրեց հակառակորդի առաջապահը, որի ճակատագրի մասին որևէ տեղեկություն չունեցող Իլխանության հիմնական բանակը ու նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները շարունակեցին մոտենալ թշնամուն:
II փուլ – Սեպտեմբերի 3-ի վաղ առավոտյան Մամլուքյան սուլթանության բանակը, հիմնական ուժերը տեղավորելով դարանում, մամլուք Բեյբարսի գլխավորած սակավաթիվ ուժերով մարտակարգ ընդունեց թշնամու շարժման ուղղության վրա: Տեղյակ չլինելով այդ մասին` Իլխանության հիմնական բանակը և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները մոտեցան մարտակարգ ընդունած հակառակորդի ռազմիկներին ու աղեղների հարվածների տակ առան վերջիններիս: Կարճ ժամանակ անցՄամլուքյան սուլթանության բանակի առաջապահը, իբր չդիմանալով հակառակորդի հարվածներին, դիմեց կանխամտածված փախուստի:
III փուլ – Ոգևորված ձեռք բերված կեղծ հաջողությունից` Իլխանության բանակը ու նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները սկսեցին հետապնդել թշնամուն, սակայն կարճ ժամանակ անց ընկան հակառակորդի կողմից նախապես պատրաստված դարանը և հայտնվեցին լիակատար շրջապատման մեջ: Առավոտից մինչև կեսօր տևած համառ ձեռնամարտում Մամլուքյան սուլթանության բանակը ի վերջո հաղթանակ տարավ և գրեթե ամբողջությամբ ոչնչացրեց հակառակորդին:
IV փուլ – Իլխանության բանակի և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկներից շատ քչերին հաջողվեց ճեղքել հակառակորդի շարքերը և հետագայում ապաստանել Կիլիկիայի թագավորությունում:
Հայերը կորցրին մոտ 480, դաշնակիցը` մոտ 19.500, թշնամին` մոտ 5.000 զինվոր: Քիտ-Բուղան գերի ընկավ: Ու երբ նրան ներկայացրեցին Բեյբարսին, վերջինս պահանջեց մոնղոլից իսլամ ընդունել: Սակայն մոնղոլ զորավարը ոչ միայն չհամաձայնեց կրոնափոխ լինել, այլև իլխանի անունից սկսեց սպառնալ Բեյբարսին և ասել, որ շուտով մոնղոլական նոր բանակ կգա ու իրենց պարտության վրեժը կլուծի: Արդյունքում Բեյբարսը հրամայեց գլխատել Քիտ-Բուղային: Իսկ մամլուքները իրոք որ խոշոր հաղթանակ էին շահել: Զարգացնելով հաջողությունը` Մամլուքյան սուլթանության բանակը առանց լուրջ մարտերի մտավ Երուսաղեմ, Դամասկոս, Համմա և Հեմս:

Սակայն սա դեռ բոլորը չէր: 1260 սեպտեմբերի կեսին ձեռք բերված հաջողության պտուղները լրիվ օգտագործել փորձող Մամլուքյան սուլթանության բանակը Կիլիկիայի թագավորության բանակից գրավեց նաւ Հալեպը: Ընդ որում հայերն իրենք էլ առանձնապես չէին ձգտում մնալ քաղաքում և ստեղծված պայմաններում գերադասում էին նահանջել և ամրանալ իրենց լեռներում: Սակայն թշնամու հաջողությունները սրանով էլ չսահմանափակվեցին. 1260 հոկտեմբերի սկզբին առաջխաղացումը շարունակած Մամլուքյան սուլթանության բանակը Կիլիկիայի թագավորության բանակից գրավեց նաև Մարաշը, Այնթապը և Բեհեսնի ամրոցը:

Մամլուքներն օգտվել էին իրենց հաղթանակից ինչպես պետք էր, իսկ մոնղոլները, որ այդ ժամանակ զբաղված էին հերթական Մեծ խանի ընտրությամբ, ուղղակի ժամանակ ու միջոցներ չունեին պատասխան քայլեր անելու: Արդյունքում Մոնղոլա-Մամլուքյան I պատերազմը ավարտվեց` իր հետևից թողնելով մի շարք չլուծված հարցեր: Ճիշտ է, Իլխանության տիրապետության տակ ընկան միայն Եփրատից արևելք գտնվող տարածքները, իսկ Ասորիքը այնուհանդերձ շարունակեց պատկանել Մամլուքյան սուլթանությանը, սակայն անակնկալ հանգամանքների բերումով ընդհատված հակամարտությունը երկու գերտերությունների միջև որևէ կերպ լուծված համարվել չէր կարող...

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Киликия и мамлюки: Эпоха меравмого противостояния...
СообщениеДобавлено: 20 мар 2012, 22:38 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Մամլուքյան սուլթանությանը հաջողվեց կասեցնել թշնամու առաջխաղացումը դեպի սեփական տարածքի խորքը: Ընդ որում ձեռք բերված հաջողության մեջ հիմնական դերակատարությունն ունեցել էր Բեյբարսը, ինչը վերջինիս ապահովել էր մեծ փառք ու հեղինակություն: Սուլթանությունում հասունացել էր իշխանափոխության հերթական պահը, բայց, ի դժբախտություն իրեն, Կուտուզը այդ մասին այդպես էլ գլխի չընկավ: 1260 թ-ի հոկտեմբերի 24-ին Կուտւզը և իր շքախումբը, որի մեջ էր նաև Բեյբարսը, մեկնեցին որսի: Որսի ժամանակ Բեյբարսին հաջողվեց այնպես անել, որ ինքն ու Կուտուզը մնան մենակ: Արդյունքում Բեյբարսը սպանեց Կուտուզին և, սպանվածի հանդերձաքնով վերադառնալով սուլթանի շքախմբի անդամների մոտ, ստիպեց վերջիններիս ճանաչել իրեն սուլթան:

Մամլուքյան սուլթանության սուլթան հռչակվեց աս-Զահիր Ռուկ-էդ-Դին Բեյբարս I ալ-Բունդուկտուրը (1260-1277)` մամլուքյան սուլթաններից ամենահզորը, ամենաընդունակն ու տաղանդավորը: Լայն դիվանագիտական կապեր հաստատելով Իլխանության հակառակորդների հետ` միաժամանակ, սակայն, վերջինս ձեռնամուխ եղավ նաև Արևելքում խաչակիրների իշխանության ոչնչացմանը:

Ընդ որում եթե մամլուքների գայլային ոհմակում գոնե մեկ քիչ թե շատ համեմատաբար կարգին մարդ կար, ապա դա հենց Բեյբարսն էր, որի մեջ մարդկային գծերը դեռևս վերջնականապես չէին մահացել: Այսպես, երբ Էյուբյանների գործերը Եգիպտոսում վատացան, հենց Բեյբարսն էր, որ ամենավերջինը լքեց իր նախկին անհեռատես տերերին: Ավելին, երբ Բեյբարսը հռչակվեց սուլթան, նա միանգամից էլ հիշեց իր նախկին տիրոջը` Բունդուկտուրին, որին մեծ պատիվների արժանացրեց ու նշանակեց Դամասկոսի և ողջ հարավային Ասորիքի կառավարիչ: Ընդ որում Բեյբարսը դաժան չվարվեց նաև իր մյուս երբեմնի ծառայակցի` իր երբեմնի զորանոցային ընկեր Շնջարի-ալ Հալաբիի հետ: Հերթական այս փառասերը, որը նշանակվել էր պատանի ալ-Մանսուր Նուր-էդ-Դին Ալիի խնակակալ և սեփական ծրագրերն ուներ սուլթանական գահին տիրելու համար, իր սանի սպանությունից հետո Կուտուզի հրամանով ձերբակալվել էր, բայց հետո ազատ էր արձակվել և 1260 թ-ի սկզբներին նշանակվել էր Դամասկոսի կառավարիչ: Եվ ահա նույն այդ Կուտուզի սպանությունից հետո Շնջարը ապստամբության դրոշ պարզեց և, ամրանալով Դամասկոսում, պատրաստվեց վիճարկել սուլթանական գահը Բեյբարսի հետ: Ինչպես արդեն ասվեց, այս պայքարը Շնջարին հաջողություն չբերեց ու Դամասկոսի նոր կառավարիչ դարձավ Բունդուկտուրը, բայց, հանուն հին ընկերության, Բեյբարսը ոչ միայն խիստ չվարվեց Շնջարի հետ, այլև նշանակեց վերջինիս իր զորավարների թվում և դարձրեց Հալեպի ու ողջ հյուսիսային Ասորիքի կառավարիչ:

Մի խոսքով, Բեյբարսի մոտ մարդկային զգացումները, համեմատած մյուս մամլուքների հետ, ամենաշատն էին զարգացած ու այս մասին մենք դեռ էլի կխոսենք: Իսկ այժմ միայն ավելացնենք, որ, թեև այս սուլթանի մոտ երախտիքի ու ընկերության զգացումները դեռևս վերջնականապես չէին մեռել, բայց սա ամենևին էլ չէր նշանակում, որ նա թույլ սուլթան էր. պետք եղած դեպքում Բեյբարսը գործում էր շատ վճռական ու կտրուկ...

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Киликия и мамлюки: Эпоха меравмого противостояния...
СообщениеДобавлено: 20 мар 2012, 22:38 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
1262 գարնանը Մամլուքյան սուլթանության բանակը (մոտ 70.000) պաշարեց Անտիոքը դուքս Բոհեմունդ Տերենտացու գլխավորած Անտիոքի դքսության բանակից (մոտ 2.000) և քաղաքի Հայ ռազմիկներից (մոտ 200), սակայն, խուսափելով Հեթում I-ի ու Սմբատ Սպարապետի գլխավորությամբ առաջխաղացող Կիլիկիայի թագավորության (մոտ 60.000) և Իլխանության (մոտ 50.000) միացյալ բանակից, նահաջեց:

Այնուհանդերձ հետագա տարիներին Մամլուքյան սուլթանությանը աստիճանաբար հաջողվեց ոչնչացնել խաչակրաց իշխանությունների վերջին մնացորդները և դանդաղ, սակայն հաստատուն կերպով, մոտենալ Կիլիկիայի թագավորության սահմաններին: Օր-օրի հասունանում էր ընդհարումը երկու պետությունների միջև, ընդհարում, որին վիճակված էր վճռական դեր խաղալ Մերձավոր Արևելքի քաղաքական երկնակամարում:

Հայ-Մամլուքաղարամանյան I պատերազմ
(1266-1306)


1266 օգոստոսի 23 - 25 – Մառ ամրոցի ճ-մ

Մամլուքներ Կալաունի և Շնջարի գլխավորած Մամլուքյան սուլթանության բանակը (90.000, որից 45.000 հեծյալ) հարավից մոտեցավ Ամանոսյան լեռներին: Տեղեկանալով այդ մասին` Հեթում I-ը օգնություն հայցելու նպատակով մեկնեց Ջահան գավառում տեղակայված Իլխանության բանակի ճամբար, իսկ Սմբատ Սպարապետի, արքայորդիներ Լևոնի և Թորոսի, ինչպես նաև Կոստանդին պայլի գլխավորած Կիլիկիայի թագավորության բանակը (15.000) կենտրոնացրեց Պլատանա կիրճի մոտակայքում: Թշնամուն դիմակայող Հայկական բանակը խնդիր ստացավ ժամանակ շահելու, ուժերը կենտրոնացնելու և Իլխանության բանակի ժամանումը ապահովելու նպատակով հնարավորինս երկար կասեցնել թշնամու առաջխաղացումը: Հաշվի առնելով թշնամու քանակական ճնշող առավելությունը` Կիլիկիայի թագավորության բանակը պատրաստվեց վարել լեռնային պաշտպանողական մարտ: Այդ նպատակով օգոստոսի 23-ի վաղ առավոտյան Հայկական բանակը ուղղություն վերցրեց դեպի արևելք և ամուր պաշտպանական դիրքեր գրավեց Պլատանա կիրճի արևելյան մուտքի մոտ` Մառ ամրոցի մոտակայքում: Հայկական բանակի թևերում արքայորդիների գլխավորությամբ տեղավորվեց հեծելազորը, իսկ կենտրոնում տարածվող անտառում` հետևակը: Ընդ որում կենտրոնի առաջին գծում տեղավորվեց ծանր, իսկ երկրորդում` թեթև հետևակը: Հետևակի դիրքերը ուժեղացված էին նաև նիզականետ և քարանետ մեքենաներով: Կենտրոնի, ինչպես նաև ողջ բանակի ղեկավարությունը իր վրա վերցրեց Սմբատ Սպարապետը:
Օգոստոսի 23-ի երեկոյան Հայկական դիրքերին մոտեցած Մամլուքյան սուլթանության բանակը դադարեցրեց առաջխաղացումը և մարտակարգ ընդունեց` հիմնական ուժերը տեղաբաշխելով Հայկական մարտակարգի ձախի դիմաց: Տեղեկանալով այդ մասին` նույն գիշեր էլ Հայկական բանակի հրամանատարությունը կենտրոնից և աջից լրացուցիչ ուժեր տեղափոխեց դեպի ձախ:
I փուլ – Օգոստոսի 24-ի վաղ առավոտյան Մամլուքյան սուլթանության բանակը ողջ ճակատով անցավ հարձակման: Սակայն բռնկված և մինչև օրվա երկրորդ կես շարունակված համառ մարտում Հայկական բանակը, արդյունավետ օգտագործելով նաև նիզականետ ու քարանետ մեքենաները, ետ մղեց թշնամու բոլոր գրոհները:
II փուլ – Երեկոյան թշնամին վերսկսեց կարճ ժամանակով ընդհատված մարտը: Ու թեև Մամլուքյան սուլթանության բանակի հերթական գրոհները կրկին ետ մղվեցին, սակայն նույն գիշեր էլ մի շարք դավաճան իշխաններ, ահաբեկվելով թշնամու հետագա հարձակումներից, իրենց հեծյալ գնդերով սկսեցին աստիճանաբար լքել մարտադաշտը` կազմալուծելով Հայկական բանակի թևերի պաշտպանական ողջ համակարգը:
III փուլ – Օգոստոսի 25-ի վաղ առավոտյան Մամլուքյան սուլթանության բանակը կրկին վերսկսեց հարձակումները` հատկապես հզոր հարվածներ հասցնելով Հայկական բանակի թուլացած թևերին: Սակայն վերսկսված մարտում թշնամուն միայն մեծ դժվարությամբ հաջողվեց հաղթահարել շարքում մնացած Հայ ռազմիկների դիմադրությունը և գրավել Հայկական բանակի թևային պաշտպանական դիրքերը: Խենթորեն խիզախ ու անհավասար այդ մարտում շատ քաջերի հետ միասին ընկան նաև արքայորդի Թորոսը, Սմբատ Սպարապետի որդի Կոստանդինը, Կոստանդին պայլի որդի Լիկը և ուրիշներ, իսկ արքայորդի Լևոնը, սպարապետի որդի Վասիլ Թաթարը , ինչպես նաև Ժիրարդենը, Ատոմը և այլոք գերվեցին:
IV փուլ – Կեսօրին, հաշվի առնելով թևանցման իրական վտանգը, սպարապետի հրամանով կենտրոնում մարտնչող Հայկական հետևակը ոչնչացրեց նիզականետ ու քարանետ մեքենաները և, բաժանվելով մանր խմբերի, հաջողությամբ հեռացավ մարտադաշտից:
Հայերը կորցրին մոտ 7.000, թշնամի` մոտ 20.000 զինվոր:

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Киликия и мамлюки: Эпоха меравмого противостояния...
СообщениеДобавлено: 20 мар 2012, 22:39 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Սա Կիլիկիայի թագավորության պատմական քարտեզն է -

http://forum.hayastan.com/index.php?aut ... i&img=3505"

որը կօգնի մեզ ավելի լավ պատկերացնել իրավիճակը:

Սա էլ Կիլիկիայի ընդհանուր-լանդշաֆտային քարտեզն է

http://maps.google.ru/?ie=UTF8&ll=36.54 ... 36&t=p&z=8"

իսկ սա` կոնկրետ ճակատամարտի տեղանքի քարտեզն է

http://maps.google.ru/?ie=UTF8&ll=36.48 ... 9&t=p&z=12"

Հիշատակված ճակատամարտը տեղի է ունեցել քարտեզի "կենտրոնում", այնտեղ, որտեղ երկու մոխրագույն գծերը (ճանապարհները) հատում են լեռնաշղթան` Belen-ից մի քիչ վերև ու ձախ: Հայկական բանակը, թևերով հենվելով ճանապարների կողքերում բարձրացող երկու բարձունքներին, լայնությամբ փակել էր կիրճի ողջ մուտքը` գրավելով ճակատով մոտ 2,5 կմ ունեցող տարածություն: Հետաքրքիր է պատմիչների այն տեղեկությունը, որ թշնամին հիմնական հարվածները ուղղել է մեր ձախ թևին. իրոք, մամլուքները տակտիկապես ճիշտ էին վարվել, քանի որ, եթե ուշադիր լինենք, Հայկական բանակի ձախ թևում (հյուսիսում) բարձրացող լեռները ավելի հեշտ հասանելի էին, քան աջինը` (հարավում, ավելի սևոտ են): Բացի այդ ձախ թևում կա (քարտեզի վրա երևում է) ճանապարհ, ինչն իր հերթին վկայում է, որ այս թևում հայերի դիրքերն համեմատաբար ավելի հեշտ անցանելի են եղել...

Մինչև առաջ անցնելը պարզաբանենք ևս մեկ հանգամանք: Վասիլ Թաթարը, հոր արժանի զավակը հանդիսացած այդ երիտասարդ ու քաջարի ռազմիկը, ծնվել էր 1247 թ-ին Սմբատ Սպարապետի թաթարուհի կնոջից, որին Հայոց սպարապետին էր նվիրել Մոնղոլական կայսրության Մեծ խանը` ի նշան հայ-մոնղոլական դաշինքի կնքման: Վասիլը դիմագծերով նման էր թաթարի և այդ պատճառով էր ստացել իր մականունը: Լիակատար պարզության համար նշենք, որ Սմբատ Սպարապետը, որը մինչ այդ արդեն բավականին երկար ժամանակ ամուսնացած էր հայուհու հետ և նրանից ուներ բազում երեխաներ, դաշնադրության կնքումից հետո ոչ պակաս երկար ժամանակ փաստացի ուներ երկու կին:

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Киликия и мамлюки: Эпоха меравмого противостояния...
СообщениеДобавлено: 20 мар 2012, 22:40 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Մառ ամրոցի ճ-մ-ում հայերի կրած պարտության հետևանքը եղավ այն, որ Մամլուքյան սուլթանության բանակը (մոտ 70.000), զարգացնելով հաջողությունը և շարժվելով դեպի հյուսիս, իսկ հետո էլ դեպի արևմուտք, ներխուժեց Կիլիկիայի թագավորության տարածք: Ի պատասխան դրա` հայերը ամրացան լեռներում ու ամրոցներում և պատրաստվեցին դիմադրության: Ընդ որում հայերի օգտին էր այն հանգամանքը, որ, թեև նրանք պարտություն էին կրել, բայց ըստ էության պարտվել էր ընդամենը 15.000-անոց մի բանակ, այն դեպքում, երբ երկրի մշտական բանակը կազմում էր մոտ 50.000 զինվոր, իսկ զենք կրելու ընդունակ բոլոր տղամարդկանց զենքի տակ դնելու դեպքում Հայոց արքան կարող էր մարտի դաշտ հանել մոտ 100.000 ռազմիկ: Այսպիսով, չնայած պարտությանը, մեծ հաշվով դեռ ոչինչ էլ կորած չէր, ուղղակի պետք էր որոշ ժամանակ ուժերը կենտրոնացնելու համար...

Իսկ սկզբնական օրերին հայերի վիճակը հեշտերից չէր: 1266 սեպտեմբերի կեսերին Մամլուքյան սուլթանության մասերի բաժանված բանակը գրավեց Սուետիան (Կիլիկիա, Ալեքսանդրեկ գավառ, Հայոց ծոցից հարավ-արևելք, Մուսա լեռան մոտ), Հռոսոսը, Չոկ-Մարզվան (վերջինը` Կիլիկիա, Ալեքսանդրեկ գավառ, Հայոց ծոցից հարավ-արևելք) Ռաբան, Թլպաշար, Թարքուշ, Թելմեճե, Քայնուք, Կաֆար-Տաբ ամրոցները, (Կիլիկիայի արևելք), Մամեստիան, Ադանան, Տարսոնը ու Այասը (վերջինը` Հայոց ծոցի հյուսիսային ափին) ինչպես նաև Ամուտա Թիլ ամրոցը Կիլիկիայի թագավորության բանակից (ընդհանուր` մոտ 6.000) և ավերեց դրանք: Հետաքրքիր է, սակայն, որ ոչ բոլոր վայրերում էր, որ թշնամին հաջողության հասավ: 1266 սեպտեմբերի սկզբից մինչև նույն ամսվա կեսերը թշնամին պաշարեց Հումուս և Սարվանդիքար ամրոցները, սակայն այդպես էլ չկարողացավ գրավել դրանք: Թշնամու բանակը անհաջողության մատնվեց նաև Կիլիկյան “Բաստիլ”-ի` Բարձրաբերդի, տակ: Բերդի կայազորի հրամանատար, արքաեղբայր Վասիլ Ճանճեցու գլխավորած Հայ ռազմիկները անառիկ պահեցին թագավորության ամենակարևոր ամրոցներից մեկի պարիսպները:

Դե իսկ թշնամու ներխուժման հետ կապված հիմնական իրադարձությունները ծավալվեցին թագավորության մայրաքաղաքի պատերի տակ:

1266 սեպտեմբերի կես - սեպտեմբերի վերջ – Սիսի պաշտպանությունը

Ուժերը կենտրոնացրած Մամլուքյան սուլթանության բանակը (մոտ 50.000) պաշարեց Հայոց թագավորության մայրաքաղաքը Սմբատ Սպարապետի գլխավորած Կիլիկիայի թագավորության բանակից (մոտ 1.000):
I փուլ – Թշնամին անցավ վճռական գրոհի և, հաղթահարելով Հայկական բանակի համառ դիմադրությունը, գրավեց քաղաքը:
II փուլ – Միջնաբերդում ամրացած Հայկական բանակը շարունակեց դիմադրությունը` 10 օրվա ընթացքում ետ մղելով թշնամու բոլոր գրոհները: Միաժամանակ Սպարապետին հաջողվեց զգալի ուժեր կենտրոնացնել թշնամական բանակի թիկունքում, որը անհեռանկար դարձրեց հակառակորդի հետագա գործողությունները: Դե իսկ շուտով էլ հայերի օգտին սկսեց գործել նաև... բնությունը:

1266 թ-ի սեպտեմբերի վերջին Կիլիկիայում տեղի ունեցավ ավերիչ մի երկրաշարժ, որից հատկապես մեծ կորուստներ կրեց Սիս քաղաքում, հայերից խլած տներում տեղակայված Մամլուքյան սուլթանության բանակը: Զգալի թվով ռազմիկներ իրենց գերեզմանը գտան հայերի տների փլատակներում, իսկ փրկված, սակայն սնոտիապաշտական վախով համակված թշնամու մյուս ռազմիկներն էլ սկսեցին այնքան արագորեն հեռանալ Հայոց թագավորության տարածքից, որ դա ի վերջո ավելի շատ նմանվեց փախուստի:

Օգտվելով առիթից` 1266 սեպտեմբերի վերջին Հեթում I-ի և Սմբատ Սպարապետի գլխավորած Կիլիկիայի թագավորության բանակը (մոտ 10.000) հետ գրավեց Մարաշը Մամլուքյան սուլթանության կայազորից:

Սրանով ռազմական ընդհարումների ակտիվ փուլը առժամանակ դադարեց. եկավ ժամանակը իմ մի բերելու կատարվածը և մտածելու հետագա քայլերի մասին…

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Киликия и мамлюки: Эпоха меравмого противостояния...
СообщениеДобавлено: 20 мар 2012, 22:41 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Իսկ արդյունքները Կիլիկյան թագավորության համար չնայած որ կործանարար չէին, բայց այնուհանդերձ բավականին ծանր էին: Երկիրը հսկայական վնասներ էր կրել: Գերվել էր 40.000 հայ, որոնց թվում գերի էին ընկել նաև արքայի ու սպարապետի որդիները, ավերվել էին մի շարք ամրոցներ: Բացի այդ թշնամուն, Սիսը գրավելու ժամանակ, հաջողվել էր կողոպտել նաև հայոց արքայական դրամատունը և զգալի քանակությամբ ոսկի հափշտակել: Զգալիորեն, այդ թվում նաև երկրաշարժից, ավերվել էին նաև թագավորության գլխավոր քաղաքները ու հատկապես Սիսն ու Մամեստիան: Իր հերթին, սակայն, այս հաջողությունները Մամլուքյան սուլթանության վրա ևս էժան չէին նստել: Ինչպես արդեն ասվեց` թշնամու բանակը ևս ծանր կորուստներ էր կրել, ինչը, հատկապես այն բանի ֆոնին, որ Իլխանությունից եկող սպառնալիքը մնում էր իրական, ստիպում էր Բեյբարսին մոտակա ժամանակներս զերծ մնալ հետագա ագրեսիվ գործողություններից:

Փաստորեն ստեղծվել էին լուրջ հիմքեր հաշտության բանակցություններ վարելու և, որ հատկապես կարևոր էր թագաժառանգ Թորոսի զոհվելուց հետո, արքայազն Լևոնի և մյուս բարձրաստիճան գերիների ազատությանը հասնելու համար: 1267 թ-ի հունվարի սկզբին սկսվեցին բանակցություններ, որոնք տևեցին բավականին երկար, բայց ի վերջո արդյունք տվեցին: 1268 թ-ի մայիսի 30-ին արքայազն Լևոնը և բարձրաստիճան մյուս գերիները ազատություն ստացան, բայց դրա փոխարեն Հեթում արքան խոշոր փրկագին վճարեց, սուլթանությանը զիջեց Դարպսակ ամրոցը, ինչպես նաև, որպես պատանդ, սուլթանություն ուղարկեց մինչ այդ Բարձրաբերդի պաշտպանության ժամանակ աչքի ընկած արքաեղբայր Վասիլ Ճանճեցուն: Հայոց գերիների ազատմանը, ինչպես նաև բանակցությունների վերջնական ավարտին նպաստեց նաև մեկ այլ հանգամանք:

Արդեն ասվեց, որ 1259 թ-ին Ասորիքում գտնվող Բեյբարսը փրկվեց ուղղակի հրաշքով: Փրկության համար վերջինս պարտական էր իր ընկերոջը` մամլուք Սունկուր ալ-Աշխարհին (հայկական աղբյուրներում հայտնի է որպես “Սինգուրաշխարհ”): Բանն այն է, որ, երբ մոնղոլներն ու հայերը գրավում էին Հալեպը, որտեղ գտնվում էին նաև Բեյբարսն ու Սունկուրը, քչերի թվում փրկվել հաջողվեց նաև այս երկուսին, որոնք, գցելով իրենց ձիերի վրա, դիմեցին փախուստի: Սակայն ստացվեց այնպես, որ Բեյբարսին բաժին հասավ վատ ձի և նա սկսեց հետ մնալ: Վերջում էլ Բեյբարսի ձին ընկնավ: Տեսնելով դա` Սունկուրը Բեյբարսին է տալիս իր ձին, որի արդյունքում Բեյբարսը փրկվում է, բայց ինքը` Սունկուրը, գերի է ընկնում: Եվ ահա այժմ արդեն սուլթանական գահին բազմած Բեյբարսը, որը չէր մոռացել իրեն արված լավությունը, որոշում է ազատել գերության մեջ պահվող իր ընկերոջը և, այլ զիջումների թվում, պահանջում է Հայոց արքայից նաև, օգտագործելով իր լավ հարաբերությունները նոր իլխան Աբաղայի (1265-1282) հետ, գերված արքայազնի ազատության փոխարեն գտնել և ազատ արձակել Սունկուրին: Հեթում I-ը դժվարությամբ, սակայն կարողանում է կատարել մամլուքյան սուլթանի պահանջը: Սունկուրին իրոք որ գտնում են Իլխանության հեռավոր ամրոցներից մեկում, Հայոց արքայի` Աբաղային տված թանկարժեք նվերների արդյունքում ազատ են արձակում և հասցնում են Բեյբարսի մոտ: Այս հանգամանքը շատ է ուրախացնում մամլուքյան սուլթանին, որը շռայլ նվերներ է տալիս իր բարերարին ազատողներին:

Այսպես թե այնպես, բայց բանակցություններն ի վերջո ընդհանուր առմամբ ավարտվեցին հաջողությամբ: Հայոց արքան որդուն և մյուս գերիներին դիմավորեց երկրի սահմանում, սակայն ավագ որդու մահը և վրա հասած դժբախտությունները արդեն իսկ անդառնալիորեն ընկճել էին առանց այդ էլ կնոջ մահից հետո ճնշված տրամադրության մեջ գտնվող “հեքիաթային արքային”: “Հեքիաթային դարաշրջան”-ն ավարտվել էր և բեմը պետք է թողներ նաև “հեքիաթային արքան”…

Որդուն դիմավորելուց հետո գրեթե անմիջապես էլ Հեթում I-ը հրաժարվեց գահից և, արքա օծելով Լևոնին, ինքը դարձավ վանական` կոչվելով եղբայր Մակար: 1270 թ-ի հոկտեմբերի 28-ին Ակների վանքում ճգնող եղբայր Մակարը խաղաղորեն հանգչեց` հետը տանելով իր մեծ սերը, “հեքիաթային դարաշրջան”-ն ու ապրած դառը վշտերը…

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
Показать сообщения за:  Поле сортировки  
Начать новую темуНаписать комментарии Страница 1 из 26   [ Сообщений: 377 ]
На страницу 1, 2, 3, 4, 5 ... 26  След.



Кто сейчас на конференции

Сейчас этот форум просматривают: нет зарегистрированных пользователей и гости: 3


Вы не можете начинать темы
Вы не можете отвечать на сообщения
Вы не можете редактировать свои сообщения
Вы не можете удалять свои сообщения
Вы не можете добавлять вложения

Найти:
Перейти:  
cron


Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group
610nm Style by Daniel St. Jules of Gamexe.net

Вы можете создать форум бесплатно PHPBB3 на Getbb.Ru, Также возможно сделать готовый форум PHPBB2 на Mybb2.ru
Русская поддержка phpBB