Հայ-Մամլուքաղարամանյան III պատերազմ
(1342-1375)
1342 թ-ի աշնանը Ջիվան Լուսինյանի գլխավորած Կիլիկիայի թագավորության բանակի (մոտ 40.000) պարտիզանական հարվածներին ենթարկվող Մամլուքյան սուլթանության ու Ղարամանյանների էմիրության միացյալ բանակը (մոտ 80.000) ասպատակեց
Կիլիկիայի թագավորության տարածքը և նահանջեց: Սա սկիզբն էր երկարատև ու ծանր հերթական մի պատերազմ…
1343 թ-ի ամռան Ջիվան Լուսինյանի գլխավորած Կիլիկիայի թագավորության բանակի (մոտ 40.000) պարտիզանական հարվածներին ենթարկվող Մամլուքյան սուլթանության ու Ղարամանյանների էմիրության միացյալ բանակը (մոտ 80.000) կրկին ասպատակեց
Կիլիկիայի թագավորության տարածքը և նահանջեց: Երկիրը պատերազմի մեջ էր, բայց արքան դեռևս բացակայում էր: Այս պայմաններում Ջիվանը արդեն սկսել էր մտմտալ հենց իրեն արքա կարգելու ուղղությամբ, բայց նրա այս մտադրությանը վիճակված չէր կյանքի կոչվել: Հենց 1343 թ-ի ամռանն էլ նա
զոհ գնաց հակաունիթորների դավադրությանը: Եվ միայն սրանից հետո էր, որ իր անունը փոխած Լուսինյան եղբայրներից կրտսերը`
Կոստանդին II-ը (1342-1344) հայերի ոչ այնքան բուռն, բայց այնուհանդերձ համաձայնությամբ հռչակվեց Կիլիկիայի թագավորության արքա: Նոր արքան երկիր ժամանեց
1343 թ-ի աշնան սկզբին և իր հետ բերեց ոչ միայն ընդգծված արևմտամետ բարքեր ու սովորություններ, այլ նաև` 300 հոգանոց` հիմնականում ֆրանսիացիներից կազմված մի մարտունակ պահակախումբ:
Սիսում հաստատված Կոստանդին II-ը միանգամից որդեգրեց
ընդգծված արևմտամետ քաղաքականություն, սկսեց քարոզել կաթոլիկություն և
հալածանքներ սկսեց հակաունիթորների նկատմամբ` սրելով թագավորության ներքաղաքական դրությունը: Փաստորեն նորընծա արքան Կիլիկիայի թագավորությունը դիտարկում էր
ընդամենը որպես միայն Լուսինյանների ֆրանսիական տիրույթներից մեկը և, ձգտելով կտրել այն հայ իրականությունից, նպատակ ուներ դարձնելու այն եվրոպական արևելյան քաղաքականության ընդամենը մի
գործիք: Բացի այդ նորընծա արքան երկրի ղեկավար բոլոր պաշտոններին նշանակեց հայ իրականությունից կտրված եվրոպացիների` դրանով իսկ վերջնականապես իր դեմ տրամադրելով սեփական հպատակներին: Մի խոսքով, գահակալությունից արդեն մի քանի ամիս անց Կոստանդինը հասավ նրան, որ սեփական արքայից
դժգոհ մնացին թագավորության գրեթե բոլոր հպատակները, բացառությամբ, իհարկե, կաթոլիկությունն ընդունած փոքրաթիվ հայերի և ղեկավար պաշտոնների հասած եվրոպացիների:
Դժգոհների մեջ իրենց վճռականությամբ և անզիջում կեցվածքով հատկապես առանձնանում էին հակաունիթորները, որոնք այդ տարիներին շատ ուժեղ էին և վայելում էին Կիլիկիայի բնակչության
բացարձակ մեծամասնության աջակցությունը: Բայց օբյեկտիվ գործոններով պայմանավորված հակաունիթորների ուժեղության կարևորագույն գրավականներից մեկն էլ այն էր, որ նրանց
ղեկավարում էին վճռականորեն տրամադրված մարդիկ` 1320 թ-ին մահացած հայրենանվեր Հեթում սպարապետի որդին` Կոռիկոսի տերը, խիստ գործունյա և լայնախոհ
Օշին Հեթումյանը, ինչպես նաև հանգուցյալ Բալդուինի որդի
Կոստանդինը` իր ռազմական ընդունակություններով աչքի ընկնող Նղրի հերթական տերը և հայոց ապագա արքան...