Изменить размер шрифта


Начать новую темуНаписать комментарии Страница 5 из 6   [ Сообщений: 78 ]
На страницу Пред.  1, 2, 3, 4, 5, 6  След.
Автор Сообщение
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 18 ноя 2015, 01:29 
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 09 июл 2013, 14:19
Сообщений: 9575
Քաջազնունու մեղադրանքի երկրորդ կետն այն է, թե մենք գերագնահատել ենք մեր ուժերը, որ հայ-թուրքական պատերազմի խնդրում նշանակում է, թե մենք «վստահ ենք եղել մեր ուժերի վրա կամ, ավելի որոշ ասած, վստահ ենք եղել, թե կհաղթենք թուրքերին:

Այս կետի մասին ավելորդ կլիներ խոսել, եթե նա հանդես գար իբրև կատարված փաստի հասարակ ճշտումն (konstatierung) և ոչ թե իբրև մի մեղադրանք Դաշնակցության դեմ: Որ մենք վստահ ենք եղել մեր ուժերի և մանավանդ մեր զինվորական ուժերի վրա, որ մենք խորապես համոզված ենք եղել, որ պիտի հաղթենք թուրքերին՝ այդ անժխտելի մի իրողություն է: Բայց և այնպես, այս վստահությունն ու համոզումը չեն կարող տեղ գրավել որևէ անաչառ ամբաստանագրի մեջ:

Այսօր, մեր պարտության փաստից հետո, մեծ իմաստություն հարկավոր չէ ասելու, թե մենք չպիտի այդքան վստահ լինեինք մեր ուժերի վրա և հավատայինք մեր հաղթանակին: Սակայն մեր անցյալ «անիմաստությունը» գնահատելու համար չպետք է մեկնակետ դարձնել այսօրվա տխուր օրերը, այլ հայ-թուրքական պատերազմի նախօրյակը, երբ Քաջազնունին, ոգևորված մեր զինվորական հաջողություններով, բանակի համար հանգանակություն էր կատարում Ամերիկայում:

Մեր սեփական ուժերին և մասնավորապես զինվորական ուժերին անվստահությամբ չվերաբերելու համար 1920 թվին մենք գործ ունեինք հետևյալ փաստերի հետ:

Նախ, ինչպես Քաջազնունին, նույնպես և մենք, 1920 թվին գիտեինք. «Նախորդ երկու տարիների զուլումն անցել էր արդեն կամ անցնելու վրա էր: Ժողովուրդը մի քիչ կշտացել էր արդեն, մի քիչ հանգստացել, կազդուրվել: Ունեինք բանակ, որ լավ զինված էր անգլիական զենքով ու մաքուր հագնված անգլիական հագուստներով: Ունեինք բավականաչափ ռազմապաշար: Մեր ձեռքին էր Կարսի պես կարևոր բերդը»:

Այնուհետև, մենք գիտեինք, որ մեր երկու տարվա աշխատանքները՝ բարձրացնելու զորքի ռազմունակությունը, ապարդյուն չէին անցել: Այն զորքը, որ 1919 թվին, երկար ամիսների ընթացքում չէր կարողանում գրավել մի Բոյուք Վեդի, 1920 թվին, մի հուժկու գրոհով գրավեց և՛ Վեդին, և՛ Գայլի Դրունքը, և՛ Շարուրը: Պակաս փառավոր չեղան մեր կռիվները Զանգեզուրում, Զանգիբասարում, Աղբաբայում և Մերդենիկում: Այս բոլոր վայրերում մեր զորքը շատ ցայտուն կերպով հանդես բերեց իր ռազմական ոգին՝ համառ կռիվներով փախուստի մատնելով թուրք սպաների ղեկավարությամբ մեր դեմ ելած թաթար կամավորներին և ադրբեջանյան ասկյարներին:

Սակայն այլ բան են թաթար կռվողները և այլ բան՝ թուրք ասկյարները: Այդ բանը մենք լավ գիտեինք, այդ պատճառով էլ Քաջազնունու կարծած «թեթևամտությամբ» չվերաբերվեցինք այն տեղեկություններին, թե թուրք զորքերը Մերդենիկի և Սարիղամիշի ուղղությամբ շարժվում են մեզ վրա: Բայց այստեղ էլ մենք գործ ունեինք մեր փորձված և հեղինակավոր հրամանատարության այն անսասան հավատի հետ, թե մեր զորքը թուրք ասկյարների դեմ ևս հաղթական պիտի դուրս գա:

Այսորվա պես հիշում եմ հետևյալ դեպքը: Երբ Սարիղամիշի անկման լուրը մեզ հասավ՝ հրավիրվեց արտակարգ կառավարական նիստ, որին ներկա էր և զորքի ընդհանուր հրամանատար զորավար Նազարբեկյանը: Վարչապետ Օհանջանյանը, լրջորեն մտահոգված այն տեղեկությամբ, թե մեր զորքը, գրեթե առանց կռվի, թողել է Սարիղամիշը թուրքերին, դիմեց Նազարբեկյանին հետևյալ խոսքերով.

– Զորավար, եթե դուք կարծում եք, թե մեր զորքը պիտի չկարողանա կամ շատ պիտի դժվարանա դիմագրավել թուրքերին՝ ասեք մեզ այդ պարզ, որպեսզի մենք կարողանանք որևէ մրջոցի դիմել՝ վերջ տալու այս կոնֆլիկտին (ընդհարմանը):

– Կասկած չկա, որ մենք նրանց հետ կմղենք,- եղավ Նազարբեկյանի կարճ պատասխանը:

Խոսողը մի վառվռուն սպա, մի տաքարյուն երիտասարդ չէր, որպեսզի մենք կարողանայինք թերհավատության մեջ ընկնել: Խոսողը զորավար Նազարբեկյանն էր՝ մի ծեր և փորձված զորական, որ 1878-ից ի վեր բազմաթիվ կռիվներ ունենալով թուրքերի հետ և 1917 թվից սկսած իր կյանքն անցկացնելով հայկական զորքերի մեջ՝ շատ լավ պիտի ճանաչեր և հայ զինվորին: Ընդհանուր հրամանատարի կտրական խոսքը, թե մենք հետ կշպրտենք թշնամուն՝ մեր աչքում մեծ կշիռ ուներ մանավանդ այն պատճառով, որ նրա չափավորությունն ու զգուշավորությունը պատերազմական գործերում հաճախ ծայրահեղության էին հասնում:

Պատերազմի վախճանի նկատմամբ նույն կարծիքն ուներ և՛ Սարդարապատի հերոս զորավար Սիլիկյանը, որ Կարսի ճակատի գլխավոր հրամանատարն էր, և՛ նրա սպայակույտի պետ գնդապետ Վեքիլյանը, որ շատ հմուտ ռազմագետի համբավ ուներ մեր զինվորական շրջաններում, և՛ Կարսի բերդապետ զորավար Փիրումյանը, և՛ մեր մնացած բոլոր հրամանատարները: Մինչև Կարսի անկումը ես, շարունակ լինելով զինվորական շրջաններում, չեմ հանդիպել մի հրամանատարի՝ փորձված, թե՝ անփորձ, հեղինակավոր, թե՝ նորելուկ, որ ամենադույզն կասկածն իսկ ունենար, թե մենք հաղթելու ենք թուրքերին:

Այս բոլոր պայմաններն աչքի առաջ ունենալով և դրանց վրա էլ ավելացնելով այն պատկերացումը, որ մենք ունեինք և չէինք կարող չունենալ թուրքական ուժի մասին, մենք՝ դաշնակցականներս, եկանք այն համոզմանը, որ մեր զորքը պիտի հաղթի թուրքերին: Ինձ մնում է այժմ միայն հարց տալ Քաջազնունուն, թե վերոհիշյալ պայմաններում ի՞նչ եզրակացության կամ համոզման պիտի գայինք մենք, որպեսզի նա, մեր երկրի բախտորոշ այս խնդրում գոնե չասեր, թե մենք «անփորձ ու տգետ մարդկաց հատուկ անփութությունով» ենք մոտեցել այս խնդրին կամ՝ «արհամարել ենք հակառակ ուժերը և թեթևամտության աստիճանի անփույթ ենք եղել մեզ սպառնացող վտանգների հանդեպ»:

Չգիտեմ, թե Քաջազնունին ի՛նչ կպատասխանի այս հարցին, սական համոզված եմ, որ այս իրադարձությունների ժամանակ ով էլ կանգնած լիներ Հայաստանի իշխանության գլուխը, նա ևս անհրաժեշտորեն պիտի հանգեր նույն եզրակացությանը, որին հանգավ և Դաշնակցությունը:

Մի արտառոց տրամաբանական կառուցվածք ունի Քաջազնունու մեղադրանքը երրորդ կետում, այսինքն այն կետում, թե ինչու Դաշնակցությունը չփորձեց անմիջական համաձայնության գալ թուրքերի հետ, երբ նրանք, պատերազմի սկզբին, առաջարկեցին բանակցությունների մեջ մտնել իրենց հետ: Կողմնակի խնդիրներն ու լուսաբանությունները եթե մի կողմ դնենք, նրա մեղադրանքից կմնա հետևյալ տրամաբանական կառուցվածքը.

Հայերի հետ համաձայնության գալու համար թուրքերը, լավագույն դեպքում և իբրև ծայրահեղ զիջում, մեզ պիտի առաջարկեին Բայազետն ու Ալաշկերտը՝ փոխարենը պահանջելով հրաժարվել Սևրի դաշնագրից,
Հայաստանի կառավարությունը, լիներ նա դաշնակցական կամ որևէ այլ հայ կառավարություն, այն ժամանակվա պայմաններում, չէր կարող, չէր հանդգնի ընդունել թուրքական առաջարկը,
Հետևաբար, պիտի եզրակացնի սովորական տրամաբանությունը, թուրքերի հետ համաձայնության գալը անկարելի էր: Սական Քաջազնունու տրամաբանությունը եզրակացնում է, որ այդ համաձայնությունը կամ՝ «մի խաղաղ ելք գտնելը անկարելի չէր», և «մեծ հանցանք» է համարում, որ մենք բանակցությունների մեջ չենք մտել թուրքերի հետ:
Այսօրինակ հակասությունների լաբիրինթոսից այնուամենայնիվ դուրս է ցցվում մի «մեծ հանցանք», որ ըստ Քաջազնունու, կատարել է Դաշնակցությունը: Եվ այդ այն է, որ ընդհարումների սկսվելուց հետո, երբ «թուրքերը առաջարկեցին մեզ տեսնել ու բանակցել, մենք մի արհամարական ժոստով մերժեցինք առաջարկը»:

Այս «հանցանքի» մեծությունն ըստ արժանագույն գնահատելու համար պետք է ի նկատի ունենալ այն պարագաները, որոնց մեջ սեղանի վրա դրվեց հայ-թուրքական բանակցությունների խնդիրը:



Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 18 ноя 2015, 01:29 
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 09 июл 2013, 14:19
Сообщений: 9575
Հազիվ մի ամիս էր անցել Սևրի դաշնագրի ստորագրումից: Ամբողջ հայությունը՝ Ղարաբաղից մինչև Կիլիկիա, խանդավառված էր այն հավատով, թե Թուրքահայաստանը, թեև ոչ ակնկալված սահմաններով, արդեն ազատագրված է: Որ այս հավատն անհիմն էր, այսօր քաղաքական երեխաներն էլ գիտեն: Սական այն օրերին ամբողջ աշխարհում գուցե տասնյակներով կարելի էր հաշվել այն հայերին, որոնք, մեծ մասամբ բնազդորեն, թերահավատության սաղմը կրում էին իրենց հոգում և այս ու այն անկյունում շշնջում այդ թերահավատության մասին:

Եվ հասկանալի է այս համատարած հավատը: Կատարվածը հասարակ բան չէր: Աշխարհի հզորները, որոնց ոտքի տակ կիսամեռ ընկած էր միջին եվրոպական զինակցությունը՝ հանդիսավոր դաշինքով ճանաչում են միացյալ Հայաստանի անկախությունը և պարտադրում Սուլթանի կառավարությանը ստորագրել այդ դաշինքի տակ:

Այդ դաշինքը ոչնչացնելու համար ոտքի էր կանգնել քեմալական Թուրքիան, որ ինչպես քիչ վերև տեսանք, մեզ չէր կարող իբրև մեծ ուժ ներկայանալ ոչ միայն թուրք ժողովրդի տնտեսական և ֆիզիկական քայքայման պատճառով, այլև այն պատճառով, որ նրա դեմ կանգնած էին և՛ Սուլթանի կառավարությունը, և՛ մեծ պետությունները, և՛ մանավանդ Հունաստանի հաղթական բանակները:

Սրա վրա եթե ավելացնենք մեր պետական ուժի հարաճուն զարգացումը և այն միանգամայն հասկանալի վստահությունը, որ մենք տածում էինք և պիտի տածեինք դեպի մեր զորքն ու նրա ռազմունակությունը, այն ժամանակ, ընդհանուր գծերով գոնե, պարզ կլինի ընթերցողի համար, թե ինչ հոգեվիճակ և ուժերի փոխհարաբերության մասին ինչպիսի հասկացողություն ուներ և պիտի ունենար Հայաստանի կառավարությունը 1920 թվի աշնան սկզբին:

Ահա այս համգամանքներում հասնում է մեր կառավարությանը թուրքերի բողոքը, որ մենք գրավել ենք Ռուսահայաստանի սահմաններում գտնվող Մերդենեկը և Օլթի գավառի որոշ վայրերը, և նրա առաջարկը՝ հետ քաշել մեր զորքերը դեպի Բաթումի դաշնագրով գծած սահմանները, որպեսզի բարեկամական հարաբերությունները երկու երկրների միջև վերահաստատվեն…

Խղճի մտոք դատող ընթերցողն ինքը կտեսնի, որ այս պարագաներում ո՛չ Հայաստանի կառավարությունը, և ո՛չ էլ աշխարհիս երեսին որևէ ուրիշ կառավարություն, բացի «արհամարական ժեստից» այլ բան չէր ունենա պատասխանելու թուրքերին…

Բայց Քաջազնունին, որի քննադատությունները Դաշնակցության հասցեին տարաբախտաբար միշտ խղճի մտոք չեն կատարվում, այսօր հայտարարում է, թե դաշնակցական կառավարությունը «մեծ հանցանք» է գործել, որ թուրքերի առաջարկը մերժել է:

Ես ընդհակառակը, կանգնած լինելով այն տեսակետի վրա, որ յուրաքանչյուր գործ պիտի դատվի իր միջավայրում, գտնում եմ, որ այն ժամանակվա պայմաններում մեծ հանցանք կլիներ թուրքերի հետ համաձայնության փորձ կատարելը:

Այսպիսի մի փորձ կարող էր կատարվել երկու նպատակով. կամ Սևրի դաշնագրից վազ անցնելով՝ խաղաղություն հաստատել թուրքերի հետ, և կամ բանակցություններով ժամանակ վաստակել:

Առաջին նպատակի մասին խոսք լինել չէր կարող: Որևէ առաջարկ՝ հրաժարվելու Սևրի դաշնագրից կամ թեական դարձնելու այն՝ Հայաստանի կառավարությունը չէր հանդգնի ընդունելու:

«Եվ,- վկայում է Քաջազնունին,- այդպես կաներ ոչ միայն ՀՅԴ Բյուրոյի կառավարությունը, այլև ամեն մի ուրիշ հայ կառավարություն:

Ինչո՞ւ չէր հանդգնի ընդունելու:

– Որովհետև,- ասում է Քաջազնունին,- բոլոր քաղաքական կուսակցություններն ու խմբակցությունները, ազգային բոլոր դիվանագետները, կոչված ու անկոչ հայրենիք փրկողները՝ թե՛ երկրի ներսը, և թե՛ մանավանդ երկրից դուրս, բոլորը իբրև մի մարդ կմբոստանային, կքարկոծեին միաբերան, դավաճան կհայտարարեին այդպիսի մի կառավարություն:

Քաջազնունին այս պատկերը լրիվ գծած կլիներ, եթե նրա վրա ավելացներ մի ոչ անկարևոր հանգամանք ևս, և այդ այն է, որ Սևրի դաշնագրից հրաժարվելու փորձն իսկ քաղաքացիական մի ահռելի պատերազմ կառաջացներ երկրում: Արյունլվա եղած թուրքահայ գաղթականությունը, որին հնար չէր լինում մի գյուղում հաստատելու, որովհետև շարունակ աչքը հառած էր պահում իր բնաշխարհին, իր օջախին, որ մեր բոլոր կռիվների ժամանակ վիրավորված գազանի պես շարունակ առաջին դիրքերն էր նետվում այն հավատով, որ նորակազմ հանրապետության ուժեղացումը անհրաժեշտ գրավականն է Թուրքահայաստանի ազատագրության համար, հենց որ լսեր, թե կառավարությունը այդ երկրի հաշվին առևտրի մեջ է մտել թուրքերի հետ, մի մարդու պես իր զենքը կդարձներ կառավարության դեմ: Եվ այդ աղետալի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ նա մենակ չէր լինի: Նրա հետ միասին հարապետական կառավարության դեմ դուրս կգար Դաշնակցության ջախջախիչ մեծամասնությունը և, առաջին հերթին, նրա բոլոր մարտական ուժերը, որոնք կոփվել ու դարբնվել էին Թուրքիայի ազատագրության գաղափարով:

Պարզ է, որ այսպիսի հեռանկարներ ունեցող կառավարությունը չէր էլ կարող մտածել Սևրի դաշնագրից զիջում անելու մասին: Մնում էր միայն, որ թուրքերն ընդունեին Սևրի դաշնագիրը: Եթե այդ էլ, ինչպես Քաջազնունին ևս պնդում է, անհնարին մի բան պետք էր համարել, ապա հասկանալի է, ու հայ-թուրքական բանակցությունները առաջին նպատակի տեսակետից միանգամայն անիմաստ և մինչև իսկ վտանգավոր գործ պետք է լիներ մեզ համար:

Հիմա տեսնենք, թե ի՛նչ արժեք կարող էին ներկայացնել մեր բանակցությունները երկրորդ, այսինքն՝ ժամանակ վաստակելու նպատակի տեսակետից:

Նախ և առաջ վաստակելու պահանջը մեր առաջ չէր դնում զորքի հրամանատարությունը: Մենք վերևն արդեն իմացանք, որ զորավար Նազարբեգյանը տարակույս չուներ, որ մենք թշնամուն դուրս պիտի նետենք երկրից, իսկ զորավար Սիլիկյանը այս դուրս նետելը կապում էր մեկ թե երկու գումարտակով իր զորախումբն ուժեղացնելու հետ, որ օրերի խնդիր էր միայն: Հհակառակը, ամենքի կարծիքն այն էր, որ մենք պետք է ըստ կարելվույն շուտ վերջացնենք թուրքերի հետ մեր անմիջական հաշիվները Ռուսահայկական հողի վրա, որովհետև այնքան զորք, ինչքան մենք ունեինք այդ ժամանակ, երկար ժամանակ չէինք կարող զենքի տակ պահել՝ առանց նյութական ծանր դժվարությունների:

Այնուհետև, Քաջազնունու համար ևս պարզ պիտի լինի, որ բանակցություններով ժամանակ վաստակելու խնդիրը լուծելու համար կարևորն այնքան պաշտպանվողի ցանկությունը չէ, որքան հարձակվողի մտադրությունը: Մեր պատերազմում թուրքն էր նախահարձակը և նա պիտի վճռեր պատերազմը ձգձգելու կամ ժամանակ վաստակելու խնդիրը: Իսկ այս վճիռը կայացնելիս, հասկանալի է, որ նա մեր շահերով չպիտի առաջնորդվեր, այլ՝ իր շահով: Այնպես որ, երկրորդ նպատակի տեսակետից ևս մոտենալով խնդրին, ես չեմ կարողանում տեսնել, թե որն է այն թերացումը, որ Քաջազնունին իբրև «մեծ հանցանք» փաթաթում է Դաշնակցության վզին: Եվ ես հավատացած եմ, որ եթե Քաջազնունին այս խնդրում բացառապես իրերի տեսությունով և տրամաբանության պահանջներով առաջնորդվելու լինի, նա ևս չի գտնի այդ թերացումը:


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 18 ноя 2015, 01:30 
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 09 июл 2013, 14:19
Сообщений: 9575
Գանք Քաջազնունու մեղադրանքի չորրորդ և վերջին կետին:

– Մենք,- ասում է նա,- ոչ միայն ոչինչ չար[եց]իք պատերազմից խուսափելու համար, (այլ) հակառակը՝ ինքներս անմիջական առիթ տվ[եց]ինք պատերազմի: Օլթիի հապճեպ գրավումը ձեռնոց էր, որ կարծես դիտմամբ նետում էինք թուրքերի երեսին, կարծես ինքներս որոնում էինք ու ցանկանում պատերազմ:

Հրաշալի է այս դիտմամբ ձեռնոց նետելու, պատերազմ որոնելու, պատերազմ ցանկանալու մեղադրանքը, որ Քաջազնունին շպրտում է Դաշնակցության երեսին: Հրաշալի՜, մանավանդ այն պատճառով, որ այս մեղադրանքը ևս հրապարակ է նետվում ոչ թե իբրև մեր կուսակցության երդվյալ թշնամու հերյուրանք, այլ իբրև մի բարեկամի, մի նախկին ընկերոջ «ինքնագնահատում»…

Այս մեղադրանքի արժեքը հասկանալու համար նախ կցանկանայի առարկայորեն պարզել այն հարցը, թե ի՛նչ նկատումներով կատարվեց մեր զորքերի առաջխաղացումը Կարսի նահանգում, որ հայ-թուրքական պատերազմի անմիջական առիթն է համարվում շատերի կողմից:

Մեր առաջին քայլը դեպի նախկին ռուս-թուրքական սահմանագիծը Կարսի նահանգում եղել է Մերդենեկի գրավումը: Մերդենեկն անհրաժեշտ էր մեզ համար գլխավորապես իր քարածխի հանքի պատճառով: Հանրապետության առաջին օրերից սկսած՝ երկիրը վառելիքի սուր կարիք ուներ, իսկ 1920 թվին այդ կարիքը տագնապի էր փոխվել, որովհետև Ադրբեջանը, որ սկզբում կաթիլներով գոնե մեզ նավթ էր տալիս, կամ, ավելի ճիշտն ասած, թույլ էր տալիս, որ մենք նավթ գնենք՝ 1920 թվի սկզբից արգելք էր դրել Հայաստանին նավթ և նավթային արտադրություններ վաճառելու վրա: Դրա հետևանքով, մեր երկաթուղային և ավտոմոբիլային հաղորդակցությունը մեծապես խանգարվել էր, իսկ վառելիքի գինը՝ ահռելի չափերի հասել: Մերդենեկը, որ Ռուսահայաստանի մասն էր կազմում, բայց Բոյուք Վեդիի, Զանգիբասարի և այլ մահմեդական գավառների պես չէր ուզում ճանաչել մեր իշխանությունը, գրավելով՝ մենք հույս ունեինք շահագործել նրա քարածխի հանքը և, այդպիսով, գոնե մեր հաղորդակցությունը ազատել Ադրբեջանի վերահսկողությունից:

Եվ, արդարև, Մերդենեկի գրավումից անմիջապես հետո, կառավարությունն արտակարգ միջոցների դիմաց ածխահանքի շահագործումը կազմակերպելու համար: Արդեն այդ քարածուխն օգտագործելու փորձերը կատարել և մեր շոգեմեքենաներից մի քանիսը նոր վառելիքին հարմարացրել էինք, երբ սկսվեց հայ-թուրքական պատերազմը և ամեն ինչ տակն ու վրա եղավ:

Մեր երկրորդ շարժումը, որ կատարվեց Օլթիի ուղղությամբ, ավելի շուտ քաղաքական նպատակներ էր հետապնդում: Այն, մի կողմից պիտի ամբողջացներ Ռուսահայաստանը մեր իշխանության ենթարկելու ծրագիրը, մյուս կողմից՝ հարթեր մեր ճանապարհը դեպի Սև ծովը և երրորդ կողմից՝ ցրել այդտեղ կուտակված չեթեական ուժերը, որոնք մշտական սպառնալիք էին հանդիսանում մեզ համար:

Որ այս բանը թուրքերին դուր չպետք է գար, այդ մենք գիտեինք: Բայց մեր ո՞ր քայլն է նրանց դուր եկել: Դո՞ւր էր գալիս նրանց, որ մենք նստած էինք Կարսում: Դո՞ւր էր գալիս նրանց, որ մենք ցանկանում էինք մեր իշխանությանը ենթարկել Հայաստանի մահմեդական գավառակները: Իհարկե, ոչ:

Սակայն ո՞ւր կհասնեինք մենք, եթե թուրքերին դուր չեկող ամեն բան որակելու լինենք իբրև ձեռնոց նետելու կամ նրանց հետ պատերազմ որոնելու արկածախնդրություն…

Քաջազնունին շատ-շատ կարող էր մեզ մեղադրել, եթե մենք 1920 թվին, օգտագործելով մեր ժողովրդի և զորքի բարձրացած տրամադրությունը, անցնեինք նախկին ռուս-թուրքական սահմանը՝ ցանկանալով զենքի ուժով լուծել թուրքահայկական խնդրում գոյացած գորդյան հանգույցը: Բայց նա էլ գիտի, որ մենք այդպիսի մտադրություն չենք ունեցել ո՛չ Կարսի առաջխաղացության ժամանակ և ո՛չ էլ նրանից առաջ: Մենք գիտեինք, հարկավ, որ Թուրքահայաստանի գրավումն առանց մեր զորքերի մասնակցության չպետք է լինի, սակայն և այնպես՝ հաշվի առնելով մեր նորաստեղծ պետության ընդհանուր վիճակը, մեր նյութական կացությունը, գրավելիք երկրի ընդարձակությունը, քեմալական շարժումները և, որ ամենից գլխավորն է, Թուրքահայաստանում մնացած մահմեդական ազգաբնակչության թշնամական վերաբերմունքը դեպի մեզ, մենք հասկանում էինք, որ առանց արտաքին օժանդակության՝ լոկ մեր սեփական միջոցներով, չենք կարող այս գործը գլուխ բերել: Ուստի և սպասում էինք, որ դաշնակից պետությունները մի հնար գտնեն Թուրքահայաստանի խնդիրը կարգադրելու համար, թեև գաղթական ժողովուրդը շա՜տ էր ջղայնանում մեր այս սպասողական քաղաքականությունից:

Սակայն անկախ այս բոլորից էլ՝ ի՞նչ արժեք ունի առիթի խնդիրը մեր անհաջողության մեջ: Մեր հրապարակախոսության մեջ արդեն բազմիցս կրկնված է Քրիստափորի այն խոսքը, որ եթե պատմական և հասարակական երևույթների համար չկան հիմնական պատճառներ, ամենամեծ առիթն էլ վճռական դեր չի կարող կատարել, իսկ եթե կան հիմնական պատճառներ՝ առիթը միշտ էլ կգտնվի:

Եթե Քաջազնունին էլ մեզ պես համոզված է, որ պատերազմը պետք էր թուրքերին, իսկ դա պետք էր նրանց Սևրի դաշնագրի գործադրությունը արևելյան նահանգների վերաբերմաբ անհնարին դարձնելու համար, ապա նրանք, հենց որ իրենց ի վիճակի զգային՝ ամեն տեսակի առիթ կգտնեին մեզ պատերազմ հայտարարելու համար: Ոչինչ էլ որ չլիներ՝ Բաթումի դաշնագիրը կար ու կար, նրանք միշտ էլ կարող էին պահանջել մեզանից, ինչպես և պահանջեցին, հեռանալ այդ դաշնագրով Թուրքերին զիջված հողերից, հետևաբար իրենց հարմար վարկյանին պատերազմի առիթ միշտ կարող էին ունենալ:

Սրանք են այն դիտողություններն ու բացատրությունները, որ ես կարող էի առաջ բերել այս հոդվածում՝ Քաջազնունու չորս կետերի դեմ, որոնց հիման վրա նա մեղադրյալի նստարանին է գամում Դաշնակցությանը հայ-թուրքական պատերազմի խնդրում: Դժբախտաբար, պարբերականի համար սահմանված հոդվածի ծավալը չի թույլատրում լրիվ ներկայացնել իմ բոլոր ասելիքները: Սակայն, թվում է, որ այսքանն էլ բավական է գաղափար կազմելու, թե ի՛նչ արժեք ունեն «պետք է անեինք», «պարտական էինք անելու», «սա է, որ չենք արել», «այդ փորձը չարինք» և նման կիսահռետորական բացականչությունները, որոնք այնքա՜ն առատորեն փռված են Քաջազնունու ամբաստանագրում:


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 18 ноя 2015, 01:36 
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 09 июл 2013, 14:19
Сообщений: 9575
Интересная статья, прочитайте.
Можно провести параллели между ПРА и Третьей РА: как в ПРА, так и в ТРА мы считали и считаем, что турок/азербайджанец нас не сумеет победить и мы в этом уверены, но как показала судьба ПРА - не нужно быть настолько уверенным в своих силах. Настолько уверенным нам не нужно быть особенно сейчас, сейчас тот день, когда Шармазанов отрицает вариант односторонних уступок со стороны Армении, а значит он готов отдать часть Арцаха азерам на обмен чего-то очень сомнительного и точно нам не нужного.


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 18 ноя 2015, 10:17 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Очень интересно, спасибо. ИМХО, Каджазнуни в своих обвинениях падает в крайности, особенно в первых пунктах, однако и защитник не прав - да, правители должны реально оценить ситуацию, реально оценить ситуацию, а не на основе слов некоторых экспертов, сколь бы авторитетными бы они не были. В подобном случае можно под внешним блеском увидеть пороки...

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 18 ноя 2015, 16:24 
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 09 июл 2013, 14:19
Сообщений: 9575
Силикян и Назарбекян не какие-то эксперты и даже не эксперты, они яркие военные деятели, это мы сейчас можем не верить словам Оганяна, т.к. за сбитый вертолёт он ничего так и не сделал, а вот тогда, в ситуации всеобщего подъёма, никто от турков такого не ожидал. ;)
Реально оценивать ситуация не всегда возможно, Вы посмотрите, как резко всё изменилось, всё в один миг, кто бы мог такое предположить? Армяне не должны были быть настолько уверенными в своих силах и в слабости врага, наши должны были понимать, что расклад сил в любую минуту может измениться, но обвинить в этом их не думаю, что можно, думаю никто не был в состоянии предвидеть такое, зато обвинить их во многом другом мы можем. ;) :(
Я ещё один раз призываю всех не обманываться на нынешнее положение, возможно мы сейчас, в данную минуту, можем победить Азербайджан, но возможно через минуту всё так изменится, что мы не сумеем защитить себя от них, поэтому нельзя вечно ждать атаки со стороны Азербайджана, нужно самому атаковать, но для этого нужно быть готовым. ;)


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 18 ноя 2015, 18:19 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
За сбитый вертолет турки потеряли достаточно аскяров, уж поверьте, мы квиты, хотя и понятно - их вертушлу ммы не потопили. Что же до мнения экспертов, то сейчас мы опираемся не только на мнение министров и генералов, но и многих и многих экспертов...

Я с Вами согласен в плане самообмана и самоуспакаивания - конечно же ВЫ правы, врага никогда не следует недооценивать, но и переоценивать тоже не стоит!

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 20 ноя 2015, 00:06 
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 09 июл 2013, 14:19
Сообщений: 9575
Lion писал(а):
Что же до мнения экспертов, то сейчас мы опираемся не только на мнение министров и генералов, но и многих и многих экспертов...


А Вы сами себя противоречите:
Lion писал(а):
правители должны реально оценить ситуацию, реально оценить ситуацию, а не на основе слов некоторых экспертов, сколь бы авторитетными бы они не были.

Какой эксперт может гарантировать нам завтрашний день, может среди экспертов есть и эксперты по будущему?
Просто глупо опираться на мнение экспертов, сколько бы их там не было, кто может со 100% уверенностью сказать, что завтра как-то не взорвёт несколько хвостохранилищ, что завтра не произойдет ужасное землетрясение, что завтра 50% армян заразятся какой-то ужасной болезнью, которая будет убивать и мучить только армян? Никто не гарантирован, поэтому сегодняшнее дело на завтра не оставляют. ;)


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 20 ноя 2015, 11:30 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Я хотел сказать "Правители должны реально оценить ситуацию, реально оценить ситуацию, а не на основе только слов некоторых экспертов, сколь бы авторитетными бы они не были." ;)

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 24 ноя 2015, 01:21 
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 09 июл 2013, 14:19
Сообщений: 9575
Согласен, полностью согласен, но... мы сейчас объективно оцениваем ситуацию? Думаю, что нет. Нам почему-то кажется, что во время войны Россия будет с нами, что Турция не вмешается, что Грузия останется нейтральным, что в Иране не произойдёт что-то очень плохое для нас; мы на минуту подумали над тем, а что будет, если весь мир отвернётся от нас? Нам и сейчас кажется, что наша армия непобедима, но непобедима кем и до каких пор?


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 24 ноя 2015, 02:19 
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 09 фев 2014, 03:47
Сообщений: 4751
Вощем, кароче, ваше армянство как бы нереально.
Ну, не готовы вы стать законотворцами.
Были, да сплыли,

_________________
Мы все - Великая Армения!


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 24 ноя 2015, 02:25 
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 09 июл 2013, 14:19
Сообщений: 9575
Не понял Вас.


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 24 ноя 2015, 09:40 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Я тоже...

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 07 апр 2020, 22:38 
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 19 апр 2013, 00:59
Сообщений: 11245
Может кого то и разочарую или удивлю, но Дашнакцутюн всегда, с момента своего создания в Тифлисе в 1890 году, провозглашала две фундаментальные идеологии - национализм и социализм. То есть Дашнаки первыми в мире провозгласили о создании современного национал-социализма! Другое дело, что они сами две идеологические установки не увязывали столь тесно, но по сути это была и остаётся, на идеологическом уровне, национал-социалистическая партия. Причём создана она была задолго до нацистских и фашистских партий в Европе. Сближать идеологию дашнаков с европейскими нацистскими и фашистскими партиями конечно можно, но лишь условно и поверхностно. Наиболее близкая модель к дашнакскому национал-социализму - современная китайская модель под видом КПК. Но проблема в том, что изначально, по признанию Гарегина Нжде, АРФД будучи созданной в Российской империи (г. Тифлис) и на начальном этапе с 1890 по 1908/12 годы была пророссийской. После раскола в партии образовались принципиально разные два бюро - западное и восточное. Западное было ориентировано на Запад, а восточное на Россию и СССР. Что в итоге привело к тому, что западное бюро тесно примыкало к сионизму (еврейскому фашизму), а значит и западным спецслужбам, а восточное тесно сотрудничало с НКВД-КГБ. В итоге партия не состоялась. Она стала инструментом в чужой игре против того, ради чего партия собственно и создавалась - решения "армянского вопроса" и воссоздания "Великой Армении".
И уж совсем отдельно надо рассматривать практическую плоскость воплощения собственных идеологических установок. И вот в этом вопросе явно видно несоответствие практики теории. Причина ясна - принципиальный внутрипартийный раскол и ориентация не на свои интересы, определенные в уставе и программе партии, а на сиюминутные меркантильные интересы верхушки партии. Которая в итоге, оказалась исключительно ориентированной на Запад. И только Нжде под крылом Сталина, обещавший не только вернуть Армению, но и всю Турцию, ожидал своего часа. https://www.youtube.com/watch?v=u3P1iay4lC0 Но смерть Сталина (5 марта 1953) привела к краху все его надежды на воссоздание "Великой Армении" с помощью России (СССР), а вскоре и к его собственной смерти (21 декабря 1955). Удивительно, но Нжде скончался в день рождения Сталина. Случайно ли? После этого совсем неудивительно, что первый премьер-министр Араратской Республики Ов. Качазнуни писал в 1923 году, критикуя своих бывших соратников: «Мы должны быть благодарны большевикам. Свергнув нас, они, если не сказать, спасли, то, во всяком случае, поставили на более надёжные рельсы унаследованное дело. Они пришли нас заменить в тот критический момент, когда мы сами изнемогали под тяжестью своего дела... Армяне-большевики суть дашнакцаканы, единственные дашнакцаканы сегодня» (Качазнуни Ов. Дашнакцутюн больше нечего делать! Бухарест, 1923, с. 63, 74. 62). Собственно поэтому получается, что армяне-большевики суть дашнакцаканы, единственные дашнакцаканы сегодня. Но такой диффузный синтез смогли осуществить только китайские националисты и социалисты в виде КПК - Китайской Коммунистической Партии (см.Китайский национализм и китайские социалистические реформы https://www.mk.ru/politics/2015/08/31/kitaiskii-nacio..). Вот почему буквально недавно Президент Армении подчеркнул важность помощи Китая в борьбе с коронавирусом https://arm-world.ru/news/novostnik/54042-prezident-a.. Дальше делайте выводы сами!
P.S.
Нжде, социализм и рабочий класс:"Социализм не был утопическим, но он не стал живым делом, так как для этого не хватало необходимой (соответствующей) обстановки. Он не вытекал из нашей социальной среды, становясь социальным квиетизмом (мистическим аскетизмом), послужил лишь удобной темой для едкой сатиры. Идеологическое переодевание Дашнакцутюна, его салонный социализм не принесли никакой пользы армянским рабочим, но причинили большое зло армянскому освободительному движению"

_________________
Я не сумасшедший, просто ум у меня не такой, как у вас
Диоген Синопский
Всё тайное рано или поздно становится явным
Сократ
Христианство терпимо по отношению к другим религиям, но оно должно быть бескомпромиссно христианским (арийским)
Д.Коннер


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Дашнакцутюн: Первая из армянских политических партии...
СообщениеДобавлено: 07 апр 2020, 22:41 
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 19 апр 2013, 00:59
Сообщений: 11245
«Дашнакцутюн» будучи террористическим «спецназом» в партийно-политическом обличье, с подачи Запада и под руководством армянской церкви, диаспоры и партий, мечтали о воссоздании на османской территории «Великой Армении», но главной целью хозяев армянских террористов и национал-социалистов было не создание государства армянам, а было уничтожение Османской империи. Иными словами, ни западные, ни российские создатели антиосманской политической технологии, использовавшие в своих интересах ими же придуманный «армянский вопрос», даже не думали о воссоздании армянской государственности. В связи с этим весьма примечательно выступление в 1878 году германского «железного» канцлера Отто фон Бисмарка на Берлинском конгрессе. Он заявил: «Армянская государственность не стоит даже одной капли крови немецкого солдата!» Таким образом, так называемые армянские «политические партии» стали инструментом в руках великих держав, которые использовали их для антиосманских акций. Европейские и американские политики, журналисты и миссионеры, работавшие с османскими армянами, внесли огромный вклад в формирование у них антиосманских стереотипов. Именно западное армянское лобби заложило основные османофобии Средневековья у армян, превратив всю историю Османской империи в иллюстрированную пропаганду ирреальных и фантастических живописаний «злодеяний» османов. Именно эти мотивы широко использовали как армянская церковь, так и армянская диаспора. Вот почему стараниями членов военного союза Антанты – России, Великобритании и Франции, была сформирована идеологическая концепция разрушения государственных устоев Османской империи, своего рода политическая технология по её ликвидации внутренним протестным потенциалом.
Удобным и подручным потенциалом в этом деле оказались, в первую очередь и преимущественно, османские армяне. Чью ликвидацию успешно поддержали США и страны Антанты. В итоге все что-то получили от раздела Османской империи, но только армяне ничего. Армян развели как лохов. Очевидно и другое, что все политические партии армян в Османской империи спонсировались Западом. Используя псевдонаучные догмы, эти структуры разжигали ненависть армян к Османской империи. Вместе с тем они способствовали созданию и обучению террористов для подрывной антиосманской деятельности и агитации. Причём они возводили «армянский вопрос» на уровень «армянской национальной идеи» с подачи армянской диаспоры в совершенно не подготовленном и незрелом виде. При этом в умы обывателей внедряли как мысль об «исключительности» армянской нации, так и армянскую идеологическую концепцию «Воссоздание Великой Армении». При этом совершенно не понимая противоположность двух подходов: невозможность построения "Великой Армении" на базе "исключительности армянской нации".
В результате, эмоционально-авантюристической оценки действительности, сама идея в умах обывателей превратились в утопическую политическую мечту
«Воссоздания Великой Армении».
Таким образом, армянские националисты легко отзывались и продолжают отзываться на призыв
очередного хозяина, следуя немецкой поговорке, «Кто платит, тот заказывает музыку!» Поэтому многие армянские организации до сих пор лоббируют не интересы "Воссоздания Великой Армении", а великих
держав и крупных региональных государств, использующих «армянский вопрос» в своих геополитических и геостратегических интересах. И эта логика до сих пор в полной мере не сломлена.
Отсюда результат, - многовековое армяно-османское противостояние, весьма выгодное великим державам, которые зарились на богатое «османское наследство», но совершенно не выгодное для геополитических интересов армян.
При этом напрочь забывается сам этнос, страна или проблема, что породили «вопрос». Главное заключается в его эксплуатации заинтересованными державами. В результате, такой «вопрос», если первоначально и представлял собой некий субъект международных отношений, затем превращается в объект, то есть в разменную монету, или, как говорил бывший Государственный секретарь США Зб.Бжезинский, в элементарную пешку «на мировой шахматной доске». Вот такой, вброшенный на мировую шахматную доску, «армянский вопрос», как часть «восточного вопроса» стал «разменной монетой», в руках мировых держав. «Пешкой» на мировой шахматной доске, а позже, вовсе стал «козырем» в политической игральной колоде карт "мировых центров силы".

_________________
Я не сумасшедший, просто ум у меня не такой, как у вас
Диоген Синопский
Всё тайное рано или поздно становится явным
Сократ
Христианство терпимо по отношению к другим религиям, но оно должно быть бескомпромиссно христианским (арийским)
Д.Коннер


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
Показать сообщения за:  Поле сортировки  
Начать новую темуНаписать комментарии Страница 5 из 6   [ Сообщений: 78 ]
На страницу Пред.  1, 2, 3, 4, 5, 6  След.



Кто сейчас на конференции

Сейчас этот форум просматривают: нет зарегистрированных пользователей и гости: 4


Вы не можете начинать темы
Вы не можете отвечать на сообщения
Вы не можете редактировать свои сообщения
Вы не можете удалять свои сообщения
Вы не можете добавлять вложения

Найти:
Перейти:  
cron


Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group
610nm Style by Daniel St. Jules of Gamexe.net

Вы можете создать форум бесплатно PHPBB3 на Getbb.Ru, Также возможно сделать готовый форум PHPBB2 на Mybb2.ru
Русская поддержка phpBB