Երեկ ընդմիջմանը բարձրանում էի Աբովյանով դեպի Երիտասարդական, հենց այն նույն ժամին, ինչ այն օրը: Տարված էի մտքերով, ուղեղովս հազար բան էր անցնում ու ես նույնիսկ ճանապարհն ու անցորդների դեմքերը չէի նկատում: Աշխատանքային հոգսերը մի կողմից, Ամանորյա տոներն ու տնեցիքի հիվանդությունը` մյուս: Ջերմություն ու անգինա կոչված ախտը պատել է մեր ընտանիքը ու չորս հոգուցս միայն ես եմ ոտքի վրա: Պետք է դեղեր գնեի, բժշկին զանգահարեի, ուտելիք առնեի…: Այս մտքերով էի տարված ու անելիքս էի պլանավորում, երբ, ամենավերջին պահին, արդեն կողքովս անցնելիս, նկատեցի դիմացիցս եկող Արուսիկին և ընկերուհուն: Մենք կողանց մի հայացք գցեցինք իրար վրա և շարունակեցինք ճանապարհը` ամեն մեկս մեր ուղղությամբ: Այդ պահին` վայրկյանի տասնորդական մասում, ուղեղումս վերականգնվեց Հարութի հետ տեղի ունեցած խոսակցությունը ու ես որոշեցի վերջնական պարզաբանում մտցնել այդ խճճված պատմության մեջ: Հետ վերադարձա ու սկսեցի արագ քայլելով հասնել Արուսիկին և ընկերուհուն: Սրանք, որ իհարկե ինձ տեսել էին, մի տեսակ իրար խառնվեցին: Բայց ամեն ինչ շատ արագ կատարվեց ու ես հավասարվեցի Արուսիկին և ընկերուհուն.
- Բարև Ձեզ,- ասացի ես:
Ի պատասխան` գոռոզ-արհամարհական լռություն: Հետո էլ կասեք, թե ինչու եմ պատմվածքիս վերնագիրը հենց սա դրել – հավի ուղեղները, որ իրենց աշխարհի կենտրոնն էին երևակայում, իհարկե միանգամից մտածել էին, թե ես իրենց “խոսացնում” եմ: Միայն այդ մտքից արդեն որոշակի զայրույթ եկավ վրաս. դեհ իհարկե, իրենք, աշխարհի կենտրոնն են, ամենագեղեցիկն են ու միակը, ես էլ էլ բան ու գործ չունեմ, հազար հոգսի ու ցավի մեջ խրված, պիտի դասավորեի, Աբովյան փողոցի վրա դեմ դիմաց դուրս գայի իրենց… ու “խոսացնեի”: Զայրացա… ու դրա համար էլ միանգամից անցա գործի.
- Ես Ձեզ չեմ խոսացնում,- դարձա Արուսիկին ու շարունակեցի,- բայց Դուք պետք է, որ ինձ հիշեք, մի քանի օր առաջ, Աբովյան փողոցի վրա ես Ձեզ հանդիպեցի ու եկա Ձեր հետևից մինչև Բանկ…
Ընկերուհին, առաջ եկավ ու կանգնեց դիմացս, բնականաբար, իր վրա վերցնելով ընկերուհուն “պաշտպանելու” “սուրբ” գործը:
- Ինքը չի ուզում Ձեզ հետ խոսալ,- դասական ու ամենաչսիրածս ձևով սկսեց նա:
Ես մի հայացք գցեցի ընկերուհու վրա, որի արդյունքում նույնիսկ նրան հասու եղավ այն պարզ ճշմարտությունը, որ ինքը լրիվ անիմաստ է իրեն առաջ գցում: Նա հետ գնաց:
- Լսեք,- կրկին դարձա ես Արուսիկին,- ես գիտեմ, որ Դուք Բանկում եք աշխատում, որ նշանած ունեք ու նրա անունը Արմեն է: Արմենը իմ ընկերոջ` Հարութի մանկության ընկերն է:
Արուսիկը շարունակեց պահպանել գոռոզ-արհամարհական լռությունը, ինչը ինձ ավելի զայրացրեց: Բայց ես դա ցույց չտվեցի ու հանգիստ տոնով շարունակեցի.
- Ես գիտեմ, որ ինչ-որ մի տղա մեր Հիմնարկից ինձնից մեկ օր առաջ մոտեցել է Ձեզ և իրեն մի քիչ անքաղաքավարի է պահել: Բայց հիմա, երբ Դուք կրկին տեսաք ինձ, հուսով եմ զգացիք, որ ես այդ տղան չեմ: Սա կարող եք փոխանցել Արմենին, իսկ եթե պետք է, ինքն իմ տվյալները գիտի, թող զանգահարի ինձ ու մենք կհանդիպենք…
Այս խոսքերից ողջ ընթացքում Արուսիկը թաքնվում էր ընկերուհու թիկունքում, դեմքի արհամարհական արտահայտությամբ վրաս չէր նայում ու ամեն կերպ ցույց էր տալիս, որ ինքը ինձ հետ “չի խոսելու”. ի վերջո Արուսիկը հասավ այն բանին, որ ընկերուհին կրկին առաջ եկավ.
- Ինքը չի ուզում Ձեր հետ խոսա, վաայ,- վերսկսեց ընկերուհին,- մի շարունակեք…
- Ես էլ առանձնապես ցանկություն չունեմ Ձեզ հետ զրուցելու,- ու չնայած արդեն կատաղել էի հերթական այս հավերի ուղեղի մակարդակի վրա, բայց ժպտացի և, դառնալով Արուսիկին ավելացրեցի,- հուսով եմ ամեն ինչ պարզվեց և Դուք կփոխանցեք Արմենին այս ամենը: Ցտեսություն:
Առանց լսելու` հաջողություն ասացին թե, ոչ (վստահ եմ, որ չասացին)` ես թողեցի նրանց ու շարունակեցի ուղիս դեպի Երիտասարդական: Իրենք էլ իջան Աբովյանով ներքև: Ես սկսեցի քայլել իմ սիրած այգում ու մտքումս սկսեց պտտվել ողջ այս պատմությունը: Դե հավի ուղեղներ, ի՞նչ ասես, մի՞թե այդպես են սիրում տղամարդուն ու մի՞թե կարելի է հանուն աղջկական դատարկ փառասիրության, հանուն սեփական կարևորությունը զգացնել տալու, հանուն տղային քո վրա “տաքացնելու” ու լավ զգալու քո սիրած տղամարդուն հարվածի տակ դնել…
Չէ՞, որ իմ տեղը կարող էր մի ինչ-որ հանցագործ ու կամ էլ անկայուն մեկը լիներ ու հենց այս պարզ ու ոչինչ չարժեցող պատմության պատճառով քո Արմենի գլուխը ուտեր: Կամ էլ, կարող էի չէ՞, ես այնպիսի մեկը լինեի, որ մի լավ ծեծ կտայի քո Արմենին, հետո էլ, շնորհիվ կապերիս ու փողիս, “ճիշտ ու հաղթանակած” դուրս կգայի այս պատմությունից: Կամ էլ կարող էր ուրիշ բան էլ լինել - Արմենն ինձ կդանակարարեր, կդադարեր երիտասարդ մի կյանք, իսկ Արմենն էլ կգնար իր երիտասարդ ու խոստումնալից տարիները բանտում անցկացնելու: Ու Արուսիկը երկար ժամանակ արդեն չէր էլ տեսնի Արմենին, գուցե նունիսկ չէր էլ սպասի, մինչև Արմենը կազատվեր: Կամ էլ, երբ Արմենը կազատվեր երկար տարիներ անց, նրանք ի վերջո կամուսնանային, բայց ոչինչ այլևս նախկինը չէր լինի: Կամ էլ իմ մոտիկները Արմենի գլուխը կուտեին, կամ էլ…
- Էս ո՞ւր,- մտքերիցս կտրեց ինձ մոտս արգելակած փոքրիկ “Օպել”-ից եկող ձայնը:
Ես կտրվեցի մտքերիցս ու նոր տեսա, որ, ուրախությամբ ինձ ձեռքով անելով, ղեկի մոտից ինձ ժպտում է Լուսինեն` իմ տարիքի, ուրախ ու կենսախինդ մի աղջիկ, որի հետ ես անցած տարի նույն սենյակում աշխատել եմ մի քանի ամիս: Ու թեև մենք աշխատեցինք միմյանց հետ կարճ ժամանակ, բայց դա էլ հերիք եղավ, որ ես հասցնեմ գնահատել Լուսինեի կենսախինդությունը, պարզությունը, նվիրվածությունն ու անկեղծությունը: Արդեն երկար տարիներ էր, որ Լուսինեն ընկերություն էր անում նույն սենյակում աշխատող մեր կոլեգայի` Ռուբենի, հետ: Այնպես որ Լուսինեն ոչ մի դեպքում ինձ համար չէր, էլ չասած, որ… դե ես ուղղակի սիրում ու գնահատում էի նրան, որպես ընկեր ու կոլեգա, որպես լավ բնավորության տեր մի մարդ, այլ ոչ թե որպես կին կամ աղջիկ:
- Եսի՞մ, Լուս ջան,- ժպտացի ես,- պերերիվի էի դուրս եկել, հիմա էլ Հիմնարկ եմ գնում:
- Նստիր, կտանեմ,- հրավիրեց Լուսինեն` մի կողմ հրելով կողքի նստատեղին գցված տղամարդու վերարկուն:
Մենք պոկվեցինք տեղից, բայց ես դեռ չէի վերսկսել խոսակցությունը, երբ մի “Ջիպ” աջից սկսեց մանևրել` մեզնից վտանգավոր հեռավորության վրա:
- Հոպ, արա, կարողա մի հատ էլ խփես,- միանգամից իր սովորական հումորին անցավ Լուսինեն. էդ “Հոպ, արա”-ն, երբ մենք դեռ իրար հետ էինք աշխատում ու գործի բերումով շատ էինք շփվում քաղաքացիների հետ, առօրյա խոսակցականում մեր ամենասիրած կատակն էր ու հանդիսանում էր զվարճանքի անսպառ թեմա…
- Կարողա, Լուս ջան,- օդում բռնեցի կատակը ես,- կարողա և խփի: Քշածդ “Օպել”-իկ չի՞,- ծիծաղեցի ես հայտնի գովազդի մոտիվներով ու շարունակեցի,- իսկ ինքը “Ջիպ”-ա: Ու էն էլ պռոստը “Ջիպ” չի, է՜, այլ “Առմադա” “Ջիպ”-ա: Հլը մի ասա, տես ոնցա հնչում. “Առմաա՜դդդաա”…
- Իհհհ, այ փիլիսոփա, դու որտեղից գլխիս եկար,- արագ-արագ ու կեղծ նեղացած վրա տվեց Լուսինեն,- դու քեզնից ասա, այ Ռոմեո, երբ ենք գնում աղջիկ ուզելու…
Միանգամից մտքումս հառնեց վերջին օրվա պատմությունը: Էհհհ, Լուս ջան, հիմի ես քեզ ոնց ասեմ, որ ամեն աղջիկ չի, որ ուզելու բանա ու ամեն աղջիկ չի, որ…
- Էհհհ, Լուս ջան, Ջուլյետա չկա, Ջուլյետա: Իսկ առանց Ջուլյետայի էլ ի՞նչ Ռոմեո,- ծիծաղեցի ես:
- Դեհ լավ, որ Ջուլոյին գտնես, ձեն կհանես: Տե՜ես, հա,- մատ թափ տվեց վրաս ու կատակեց Լուսինեն:
- Եղավ,- ժպտացի ես ու փորձեցի փոխել թեման,- Ռուբո՞ն ոնցա, Լուս ջան, հարյուր տարի է, չեմ տեսել:
- Ոչինչ,- մի պահ լրջացավ Լուսինեն ու շարունակեց,- լավա: Պռոստո առավոտ սղղացելա սառույցի վրա ու ընկել: Թևը ահագին ցավա առել…
- Հո չի ճաքել,- հարցրեցի ես:
- Չէ, չէ, բան չկա արդեն ռենտգետն ենք գցել,- հանգստացրեց ինձ Լուսինեն,- ուղղակի ցավա առել: Որ Հիմնարկ եկավ, չէ՞, ցավից վրեն գույն չկար, վերարկուն էլ սաղ ցեխ էր: Ես նոր իրեն մուրաբայով թեյ տվեցի ու… ճղեցի արանքը:
Լուսինեն ինձ աչքով արեց ու շարունակեց.
- Ռուբենիս վերարկուն լրիվ ցեխ էր: Դրա համար էլ, հենց տեսա, որ մի քիչ ուշադրությունը շեղվեց ու անցավ աշխատանքին, աննկատ ցրեցի վերարկուն կախիչից ու հիմի տանում եմ արագ քիմմաքրման: Պատկերացնո՞ւմ ես, ինչքան կզարմանա, երբ երեկոյան տեսնի մաքուր վերարկուն,- ծիծաղեց Լուսինեն:
Մենք արդեն մոտենում էինք Հիմնարկին: Ես հրաժեշտ տվեցի Լուսինեին ու այս կենսախինդ և անկեղծ աղջիկը իր փոքրի “Օպել”-ով կորավ Երևանյան երթևեկության մեջ…
Դրսում մի տեսակ սառն էր: Ես փաթաթվեցի բաճկոնիս մեջ և ուղղություն վերցրեցի դեպի հիմնարկ: Կողքիցս սկսեց հոսել կյանքը` զարմանալի այդ նկարիչը, որ միաժամանակ կարող է լինել և գեղեցիկ, և թե տգեղ, և ուրախ, և թե տխուր, կյանքը` մարդկային ճակատագրերի այդ անկրկնելի վարպետը, կյանքը` իր Արուսիկներով, Արմեններով, Լուսինեներով ու Ռուբոներով…
Երևան
11.12.2009