Изменить размер шрифта


Начать новую темуНаписать комментарии Страница 1 из 9   [ Сообщений: 135 ]
На страницу 1, 2, 3, 4, 5 ... 9  След.
Автор Сообщение
 Заголовок сообщения: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго
СообщениеДобавлено: 02 апр 2012, 11:27 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Մարզպանական Հայաստանի II ապստամբություն
(459-460)


Վարդանանց պատերազմը (Մարզպանական Հայաստանի I ապստամբություն) (449-451) լայնորեն է հայտնի, սակայն հայ ժողովրդի հետագա ճակատագրի վրա հսկայական հետք թողած այս իրադարձությունը ստվերում թողեց մեկ այլ ապստամբություն` Մարզպանական Հայաստանի II ապստամբությունը (459-460): Ընդ որում ՄՀԱ II-ի մոռացությունը ավելի քան տարօրինակ է, քանի որ նրա մասին զգալի տեղեկություններ է տալիս նույն Եղիշեն` մեծ մասայականություն վայելող այդ հեղինակը: Կարելի է կարծել, որ սովետական տարիներին ապստամբությունը մոռացության է մատնվել, քանի որ դա կհակասեր "հայ և ադերբեջանցի ժողովուրդների դարավոր բարեկամության" չարչրկվող թեզին: Մեր պատմությունը այսպես թե այնպես շատ հարուստ է, իսկ մեր արևելյան ներկայիս հարևաններն էլ պատմություն գործնականում չունեին, դրա համար էլ այս ապստամբությունը անիմաստ շռայլությամբ նվիրվեց իրենց ու սկսեց ներկայացվել որպես “աղվանների ապստամբություն”, մեր պատմության համար դառնալով մեկը "մոռացվածներից"...

Մարզպանական Հայաստանի II ապստամբությունը (459-460) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր, որի ծանրությունը հիմնականում իր վրա վերցրեց քննարկվող ժամանակաշրջանում Պարսից թագավորության կողմից դեռևս ճանաչում չստացած Արցախ-Ուտիքի թագավորությունը: Ապստամբությունը ավարտվեց հայկական կողմի հաղթանակով և կրոնափոխության հերթական պահանջի վերացումով:

Հիմնական իրադարձություններ

459 ամառ – Դերբենդ ամրոցի գրավում
459 աշուն – Արցախի ճակատամարտ
459 դեկտեմբեր - 460 հունվար – Մեծ Կուենք գավառի ճակատամարտ
460 գարուն – Հաշտության կնքում

Ապստամբության ընթացքը

Ի պատասխան նոր գահ բարձրացած պարսից Պերոզ I (459-484) արքայի օրոք կրկին ծայր առած բռնությունների և իրականացվող բռնի կրոնափոխության քաղաքականության` Արցախ-Ուտիքի թագավորության արքա Վաչեն (մոտ 451 - ուղ. 460) ապստամբություն բարձրացրեց: 459 թ-ի ամռանը Վաչե արքայի գլխավորած Արցախ-Ուտիքի թագավորության բանակը գրավեց Դերբենդ ամրոցը Պարսից թագավորության կայազորից: Նույն տարվա աշնանն էլ Վաչե արքայի գլխավորած Արցախ-Ուտիքի թագավորության բանակը (մոտ 15.000 զինվոր), վարձկան մազքութները ու 11 կովկասյան ցեղերը (ընդհանուր` մոտ 10.000 զինվոր) հաղթեցին Պարսից թագավորության առաջխաղացած բանակին (մոտ 20.000):

Շուտով, սակայն, պարսից արքունիքին հաջողվեց համաձայնության գալ հոների հետ և խոշոր վճարի դիմաց պատերազմի դրդել վերջիններիս հայերի դեմ: 459 թ-ի վերջին վարձկան հոները (մոտ 30.000) ասպատակելով առաջխաղացան Դերբենդ-Խաղխաղ-Մեծ Կուենք երթուղով , սակայն մինչև հաջորդ տարվա սկիզբ Մեծ Կուենք գավառում Վաչե արքայի գլխավորած Արցախ-Ուտիքի թագավորության բանակի հետ մղվող մանր պարտիզանական մարտերում, ինչպես նաև սեփական բանակում տարածված վարակիչ հիվանդություններից ծանր կորուստներ կրեցին և ստիպված եղան նահանջել:

Ի վերջո փոխադարձ զիջումներով կնքվեց հաշտություն, Մարզպանական Հայաստանի II ապստամբությունը վերջացավ և վերականգնվեց նախկին վիճակը: Վաչե արքան հրաժարվեց գահից հոգուտ իր եղբորորդի Վաչագան Բարեպաշտի (460 - մոտ 510), իսկ դրա փոխարեն պարսից արքունիքը հրաժարվեց մինչ այդ իրականացվող կրոնափոխության քաղաքականությունից: Մինչև Վահանանց պատերազմը Հայոց մարզպանությունում հաստատվեց խաղաղություն:

Ապստամբությունը իր գեղարվեստական արտացոլումն է գտել Հայկ Խաչատրյանի «Վաչագան Բարեպաշտ» պատմավեպում։

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго
СообщениеДобавлено: 02 апр 2012, 11:28 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Մարզպանական Հայաստանի IV ապստամբություն
(491-499)


Վաhանանց պատերազմը (Մարզպանական Հայաստանի III ապստամբություն) (481-485) լայնորեն է հայտնի, սակայն հայ ժողովրդի հետագա ճակատագրի վրա հսկայական հետք թողած այս իրադարձության ֆոնին զարմանալիորեն մոռացվել է մեկ այլ ապստամբություն` Մարզպանական Հայաստանի IV ապստամբությունը (491-499):

Մարզպանական Հայաստանի IV ապստամբությունը (491-499) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր, որը ընդգրկեց գործնականում ողջ Մարզպանական Հայաստանը: Ապստամբությունը ավարտվեց հայկական կողմի հաղթանակով և կրոնափոխության հերթական պահանջի վերացումով:

Հիմնական իրադարձություններ

491 – Դարպակ քաղաքի ճակատամարտ
491 – Կորինֆորի ճակատամարտ
492 – N ճակատամարտ
493 – Մծբինի պաշարում
499 – N ճակատամարտ
499 – Հաշտության կնքում

Ապստամբության ընթացքը

Նոր գահ բարձրացած պարսից Կավատ I (488-496, 498-531) արքայի օրոք կրկին ծայր առած բռնությունները, իրականացվող բռնի կրոնափոխության քաղաքականությունը և Նվարսակի հաշտության պայմանների անտեսումը Մարզպանական Հայաստանում ստեղծեց ապստամբական լուրջ տրամադրություններ: Իր դերն ունեցավ նաև այն հանգամանքը, որ հայերը համարվում էին նախորդ արքա Վաղարշի (484-488) կողմնակիցները, ինչը ևս չէր ավելացնում Կավատ I-ի համակրանքը նրանց նկատմամբ:

Այս անգամ էլ, սակայն, ինչպես Մարզպանական Հայաստանի III ապստամբության պարագայում եղավ, ապստամբության անմիջական առիթը տվեց Իբերիայի արքա Վախթանգ I Գորգասալը (446-491), որը 491 թ-ին ապստամբեց և Իբերիայից դուրս վտարեց պարսկական կայազորները: Անմիջապես էլ, ինչպես տաս տարի առաջ, Վախթանգ I Գորգասալը կապ հաստատեց Հայոց մարզպան Վահան Մամիկոնյանի (485-505) հետ, որի արդյունքում Մարզպանական Հայաստանը ևս ապստամբեց: Տեղեկանալով զարգացող իրադարձությունների մասին` Կավատ I-ը որոշեց առաջնային հարվածը հասցնլ Իբերիային:

491 – Դարպակ քաղաքի ճակատամարտ (Կախեթի, Մծխեթից արևելք, Իորա գետի ափին)

Պարսկական տիրապետության դեմ բռնկված Վախթանգ I Գորգասալի ապստամբությունը ճնշելու համար Պարսից թագավորության մի խոշոր բանակ (74.000 , մոտ 15 փիղ) Կավատ I-ի գլխավորությամբ պատրաստվեց ներխուժել Իբերիա: Այդ ընթացքում ապստամբություն բռնկվեց նաև Մարզպանական Հայաստանում, որից հետո մարզպան Վահան Մամիկոնյանի և սպարապետ Վարդ Մամիկոնյանի գլխավորած Հայկական բանակը (մոտ 30.000) շարժվեց Իբերիա ու միացավ իբերական բանակին (20.000): Դրանից հետո Իբերիայի թագավորության և Հայկական միացյալ բանակը, շարժվելով Կուր գետի հուն-Կամբեճան-Իորա գետի հուն երթուղով ասպատակելով արշավող Պարսից թագավորության բանակի դեմ, Դարպակ քաղաքի մոտ ամուր դիրքեր գրավեց ու սկսեց սպասել թշնամուն` նախատեսելով պաշտպանական մարտում ուժասպառ անել վերջինիս և դրանից հետո վճռական հարձակումով ջախջախել նրան:
Մի քանի օր անց քաղաքին մոտեցավ նաև Պարսից թագավորության բանակը: Կողմերը պատրաստվեցին մարտի:
I փուլ – Պարսից թագավորության բանակը անցավ հարձակման, սակայն եռօրյա համառ մարտերի արդյունքում քրիստոնյաների բանակին ի վերջո հաջողվեց ետ շպրտել թշնամուն ելման դիրքեր՝ մեծ կորուստներ պատճառելով նրան:
II փուլ – Չորրորդ օրը քրիստոնյաների բանակը պատրաստվեց վճռական հարձակման: Այդ նպատակով Հայկական բանակը զբաղեցրեց թևերից մեկը, իբերական հետևակը՝ մյուսը, իսկ կենտրոնում տեղավորվեց իբերական հեծելազորը: Պարսից թագավորության բանակը անցավ հարձակման, սակայն Իբերիայի թագավորության ու Հայկական բանակը Վախթանգ I Գորգասալի, ինչպես նաև Վահան և Վարդ Մամիկոնյանների անձնական ղեկավարությամբ անցավ շեշտակի հակագրոհի և, ջախջախելով ու փախուստի մատնելով թշնամու կենտրոնը, ներխուժեց վերջինիս ճամբար: Այստեղ արքայական վրանների մոտ բռնկված մարտում Վախթանգը մենամարտում սպանեց Կավատի որդուն, իսկ ինքը՝ Կավատը, դիմեց փախուստի և հազիվ փրկվեց: Սակայն նույն տեղում էլ Իբերիայի արքան մահացու նետահար եղավ:
III փուլ – Քրիստոնյաների բանակը որոշ տարածություն հետապնդեց թշնամուն, սակայն մարտից Վախթանգի դուրս գալու պատճառով դաշնակից բանակը շուտով դադարեցրեց այն, որից հետո նույնը ստիպված եղավ անել նաև Հայկական բանակը: Այնուհետև քրիստոնյաների բանակը նահանջեց ու ամրացավ Կախեթիում:
Հայերը կորցրին մոտ 3.000, դաշնակիցը՝ 2.800 , թշնամին՝ 13.000 զինվոր: Շուտով Վախթանգը մահացավ, իսկ թշնամու ուժերը կենտրոնացան Արմազիում: Այս պայմաններում Հայկական բանակը վերադարձավ Մարզպանական Հայաստան և պատրաստվեց դիմագրավել թշնամու նոր հարձակումներին:

Փորձելով զարգացնել հաջողությունը` Պարսից թագավորության բանակը հարձակման այնցավ Տայքի ուղղությամբ, սակայն 491 թ-ի Կորնիֆորի ճակատամարտում (Տայք, Կող գավառ) բյուզանդական բանակը (մոտ 20.000) և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 4.000) անորոշ ելքով մարտում հետ մղեցին թշնամու առաջխաղացած բանակին (մոտ 30.000):

492 թ-ին մարզպան Վահան Մամիկոնյանի և սպարապետ Վարդ Մամիկոնյանի գլխավորած Հայկական բանակը (մոտ 50.000) հաղթեց Պարսից թագավորության առաջխաղացած ու Մարզպանական Հայաստանի տարածք մտած բանակին (մոտ 60.000, 15 փիղ): Պաշտոնական Տիզբոնի վարած խիստ քաղաքականությունը և կրած անհաջողությունները հակապարսկական ելույթի դրդեցին նաև այլ ուժերի: 493 թ-ին ապստամբած կատիշները (մոտ 20.000) պաշարեցին, սակայն չկարողացան գրավել Մծբինը Պարսից թագավորության բանակից (մոտ 1.000) և քաղաքի Հայ ռազմիկներից (մոտ 1.000) ու նահանջեցին:

Հայերի օգտին եղավ նաև այն, որ Կավատ I-ի քաղաքականությունը իր դեմ էր հանել պետության գրեթե բոլոր խավերին: Արդյունքում տեղի ունեցած հեղաշրջման ընթացքում այս արքային գահընկեց արեցին ու նոր արքա հռչակվեց Ջամասպը (496-498): Կավատ I-ը բանտարկվեց և մնաց բանտարկության մեջ երկու տարի: Երկրում սկիզբ առած խառնաշփոթը պաշտոնական Տիզբոնին մի քանի տարի թույլ չտվեց հայերի դեմ որևէ գործողության դիմել, սակայն, երբ 498 թ-ին Կավատ I-ը հեփթաղների հզոր աջակցությամբ կրկին վերադարձավ գահին, իրավիճակը փոխվեց: Նորից գահին տիրացած արքան Կավատ I-ը առժամանակ կտրուկ փոխեց իր քաղաքականությունը և մեղմացրեց այն: Արդյունքում վերջինիս իշխանությունը արագորեն ամրապնդվեց և պաշտոնական Տիզբոնը հնարավորություն ստացավ կրկին ակտիվ գործողություններ անցնել հայերի դեմ:

499 թ-ին մարզպան Վահան Մամիկոնյանի և սպարապետ Վարդ Մամիկոնյանի գլխավորած Հայկական բանակը (մոտ 50.000) անորոշ ելքով ընդհարվեց Պարսից թագավորության առաջխաղացած ու Մարզպանական Հայաստանի տարածք մտած բանակի (մոտ 90.000, 15 փիղ) հետ: Ստեղծված պայմաններում Պարսից թագավորությունը հրաժարվեց կրոնափոխության և տնտեսական հալածանքների քաղաքականությունից, վերականգնեց Նվարսակի պայմանագրի գործողությունը, որից հետո Մարզպանական Հայաստանի IV ապստամբությունը վերջացավ:

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго
СообщениеДобавлено: 02 апр 2012, 11:29 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Մարզպանական Հայաստանի VI ապստամբություն
(592)


Փոքր Վարդանի ապստամբությունը (Մարզպանական Հայաստանի V ապստամբություն) (572-591) լայնորեն է հայտնի, սակայն այս իրոք վճռական և լայնածավալ իրադարձության ֆոնին մոռացվել են հետագա տարիներին բռնկված մի շարք ապստամբություններ: Մարզպանական Հայաստանի VI ապստամբությունը (592) դրանցից մեկն է:

Մարզպանական Հայաստանի VI ապստամբությունը (592) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր, որը, սակայն, համեմատականորեն փոքր ծավալներ ունեցավ: Ապստամբությունը ավարտվեց հայկական կողմի պարտությամբ և ստեղծված իրավիճակում որևէ փոփոխություն չառաջացրեց:

Հիմնական իրադարձություններ

592 – Նախիջևան գավառի ճակատամարտ
592 – Ապստամբների հեռանալը Բյուզանդիա

Ապստամբության ընթացքը

Պարսկա-Բյուզանդական V պատերազմում հսկայական ավանդ ներդրած հայ ժողովուրդը պատերազմի ավարտից հետո ոչ միայն չհասավ իր վիճակի որևէ էական բարելավման, այլ տեղի ունեցավ ուղիղ հակառակը` Բյուզանդական կայսրությունը և Պարսից թագավորությունը սկսեցին հետևողական քայլեր ձեռնարկել հայերի իրավունքները առավել սահմանափակելու և նրանց ազգային ինքնագիտակցությունը ավելի եռանդուն միջոցներով վերացնելու ուղղությամբ: Իրականացվող այս տմարդի քաղաքականությանը հայ ժողովուրդը պատասխանեց զինված պայքարով: 592 թ-ին Ատատ Խորխոռունու, Սամվել Վահևունու, Մամիկ Մամիկոնյանի, Ստեփանոս Սյունու, Կոտիտ Ամատունու ու Թեոդորոս Տրպատունու գլխավորած Հայկական բանակը (2.000 հեծյալ) Նախիջևան գավառում հարձակվեց հարկերը տանող Պարսից թագավորության բանակի (մոտ 1.000 զինվոր) վրա և, ջախջախելով վերջինիս, խլեց տարվող հարկը: Դրանից հետո Հայկական բանակը բանակեց Նախիջևան քաղաքի մոտակայքում: Խուսափելով Հերակլ Ավագ Հայի և Համազասպ Մամիկոնյանի գլխավորությամբ հարձակման անցած բյուզանդական (մոտ 10.000 զինվոր), ինչպես նաև Պարսից թագավորության նոր բանակից (մոտ 20.000 զինվոր)` Մամիկ Մամիկոնյանը, Ստեփանոս Սյունին և Կոտիտ Ամատունին իրենց գնդերով հեռացան Պարսից թագավորություն ու ժամանեցին Ռեյ (Ատրպատական, Էկբատանից մոտ 300 կմ հյուսիս-արևելք), իսկ Սամվել Վահևունին ու Ատատ Խորխոռունին սեփական գնդերով նահանջեցին Սյունիք-Սոդք-Կուր երթուղով և, բանակելով Կուրի ձախ ափին գտնվող Ճահուկի դաշտում, սկսեցին սպասել թյուրքուտներին ու խազարներին: Սակայն, այն բանից հետո, երբ Պարսից թագավորության բանակը իր հերթին բանակեց Կուրի աջ ափին, իսկ սպասվող օգնությունը այդպես էլ չեկավ, Ատատը և Սամվելը իրենց գնդերով ևս ի վերջո հեռացան Բյուզանդիա: Մարզպանական Հայաստանի VI ապստամբությունը վերջացավ:

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго
СообщениеДобавлено: 02 апр 2012, 11:31 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Մարզպանական Հայաստանի VII ապստամբություն
(620-628)


Մարզպանական Հայաստանի VII ապստամբությունը (620-628) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր, որի արդյունքում հայ ժողովուրդը հասավ զգալի հաջողությունների: 620 թ-ին ստեղծվել էր մի իրավիճակ, երբ Պարսկա-Բյուզանդական VI պատերազմում Պարսից թագավորությունը հասէլ էր առավելագույն հաջողության: Արդեն վաղուց Բյուզանդական կայսրությունից խլվել էին Հայաստանը, Ասորիքը, Եգիպտոսն ու Փոքր Ասիան և ուղղակի սպառնալիք էր կախված Կոստանդնուպոլսի վրա: Ստեղծված պայմաններում պաշտոնական Տիզբոնը եկավ հետևության, որ կարելի է ի վերջո լուծել նաև մշտապես մլմլացող “Հայկական հարցը”: Քաղաքական այս կուրսի փոփոխությանը Հայ ժողոովուրդը պատասխանեց հերթական ապստամբությամբ, որն ավարտվեց հայկական կողմի հաղթանակով, իսկ Պարսից թագավորության իշխանությունը Մարզպանական Հայաստանում մեծապես ընդունեց ձևական բնույթ:

Հիմնական իրադարձություններ

620 աշուն – Ծծմահովտի ճակատամարտ
620 աշուն – Մեղրագետի ճակատամարտ
621 գարուն – Մահվան ագարակի ճակատամարտ
621 գարուն – Պորպի գրավումը
622 – Սուրբ Կարապետ վանքի ճակատամարտ
622 – Արդնի գյուղի ճակատամարտ
622 – Հոնընկեցի ճակատամարտ
622 – Արածանու ճակատամարտ
623 – Բյուզանդական բանակի արշավանքը դեպի Պարսից թագավորության խորքերը և նահանջը
624 – Կախամախյա բլրի ճակատամարտ
624-626 – Պարսից բանակի արշավանքը դեպի Փոքր Ասիա
626-628 – Բյուզանդական բանակի արշավանքը դեպի Պարսից թագավորության խորքերը
628 մայիսի 15 – Հաշտության կնքում

Ապստամբության ընթացքը

Մարզպանական Հայաստանում բռնկված ապստամբություն ճնշելու նպատակով Պարսից թագավորությունը 620 թ-ի աշնանը հարձակում ձեռնարկեց ապստամբության կենտրոն հանդիսացող Տարոնի ուղղությամբ

620 աշուն – Ծծմահովտի ճ-մ (Տարոն և Հաշտեն գավառների սահման)

Վախթանգի գլխավորած Պարսից թագավորության բանակը (30.000 ռազմիկ), կողմնապահ ջոկատներ թողնելով Ապահունիքում, հիմնական ուժերով մտավ Տարոն և, բանակելով Ձյունակերտում, սկսեց բանակցություններ` նպատակ ունենալով հնազանդեցնել Մարզպանական Հայաստանի VII ապստամբությունը սկսած Վահան Գայլ Մամիկոնյանին: Բանակցություններում չհասնելով հաջողության` Վախթանգը իր բանակից առանձնացրեց մի ջոկատ (6.000 ռազմիկ, որից 4.000 հեծյալ) և Ռահանի գլխավորությամբ ուղարկեց հայերի դեմ: Թշնամին բանակեց Ծծմահովտում: Այս ընթացքում Վահան Գայլ Մամիկոնյանի ընդհանուր ղեկավարությամբ գործող Սմբատ Մամիկոնյանի գլխավորած Մամիկոնյաց (1.800 ռազմիկ), Ողնուտյաց իշխանի գլխավորած Ողնուտյաց (500 ռազմիկ), Արջուի գլխավորած Արջուտյաց (400 ռազմիկ), Վարազ Միհարվածանի Պալունու գլխավորած Պալունյաց (220 ռազմիկ) և Սմբատ Հաշտենցու գլխավորած Հաշտենից (60 ռազմիկ) գնդերը մոտեցան թշնամուն: Քանակապես զիջելով հակառակորդին` Վահանը որոշեց գիշերային անակնկալ հարված հասցնել ճամբարած թշնամուն:
I փուլ – Հայկական մի ջոկատ Սմբատ Մամիկոնյանի գլխավորությամբ աննկատ թափանցեց թշնամուն ճամբար և առևանգեց ձիերին:
II փուլ – Հարձակման անցավ Հայկական հիմնական բանակը և գլխովին ջախջախեց թշնամուն: Մարտադաշտում հանդիպելով Ռահանին` Հաշտենից իշխանը մենամարտում հաղթեց ու սպանեց նրան:
III փուլ – Պարսկական բանակի շրջապատված ռազմիկները խնդրեցին խնայել իրենց, սակայն հայերը անողոք գտնվեցին և գրեթե բոլորին էլ ոչնչացրեցին:
Հայերը կորցրին մոտ 500, թշնամին` 5.400 զինվոր զինվոր: Թշնամու բանակից փրկվեց միայն 600 հոգի, որոնց, սակայն, գազազած Վախթանգը ինքը հրամայեց գլխատել:

620 աշուն – Մեղրագետի ճ-մ (Տարոն)

Վախթանգը Ասուրի գլխավորությամբ Հայկական բանակի դեմ ուղարկեց պարսկական մեկ այլ բանակ (8.000 ռազմիկ): Ճամբարելով Մեղրագետի ափին` Ասուրը վիրավորական տոնով հայերից պահանջեց դադարեցնել դիմադրությունը: Ի պատասխան դրա Վահան Գայլ Մամիկոնյանի գլխավորած Հայկական բանակը (6.000 ռազմիկ) շարժվեց թշնամուն ընդառաջ: Մոտենալով իրար` կողմերը մարտակարգ ընդունեցին:
I փուլ – Հայկական բանակն անցավ հարձակման: Բռնկվեց համառ մարտ, որի ընթացքում Սմբատը մարտադաշտում հանդիպեց Ասուրին և թրի հզոր հարվածով գլխատեց նախ հակառակորդի ձիուն, իսկ հետո` նաև Ասուրին: Միաժամանակ 9 տապարակիրներ շրջապատեցին Վահանին և ծանր վերքեր հասցրեցին նրան: Սակայն վերջին պահին Սմբատը հասավ օգնության և, կոտորելով թշնամիներին ու սպանելով նաև Ասուրի որդուն, փրկեց հորը:
II փուլ – Պարսից թագավորության բանակը պարտություն կրեց և, հետապնդվելով Հայկական բանակի կողմից, դիմեց փախուստի:
Հայերը կորցրին մոտ 1.500, թշնամին` 5.000 զինվոր: Այս պայմաններում Վախթանգը դադարեցրեց ակտիվ մարտական գործողությունները` դրանք հետաձգելով հաջորդ տարվան: Նույն տարվա ձմռանն էլ ստացած վերքերից Վահանը մահացավ, իսկ Տարոնի իշխան հռչակվեց նրա որդի Սմբատը:

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго
СообщениеДобавлено: 02 апр 2012, 11:32 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Հայաստանում ծավալվող իրադարձությունները ծանր վիճակ ստեղծեցին Պարսից թագավորության արևելքում տեղակայված Հայկական հեծելազորային օժանդակ ջոկատի համար: Բարեբախտաբար հայերին, ինչպես Վարդանանց պատերազմի ժամանակ, հաջողվեց լքել պարսիկներին, անցնել թյուրքուտների կողմը, պտույտ կատարել Կասպից ծովի ափերով և 626 թ-ին ի վերջո վերադառնալ Հայրենիք: Իսկ 621 թ-ի գարնանը հետևեց պարսկական նոր հարձակումը Տարոնի վրա:

621 գարուն – Մահվան ագարակի ճ-մ (Անդովկ լեռան մոտ)

Գարնանը Վախթանգը Սմբատ Մամիկոնյանից պահանջեց դադարեցնել դիմադրությունը և հնազանդվել: Ստանալով մերժողական պատասխան` Վախթանգը Պարսից թագավորության համալրված բանակով (20.000 զինվոր) կրկին դուրս եկավ արշավանքի: Ի պատասխան դրա Սմբատը կատարեց համընդհանուր զորահավաք և կենտրոնացրեց զենք կրելու ընդունակ բոլոր տղամարդկանց: Ընդ որում դեռևս ընդհանրապես ռազմական պատրաստություն չունեցող աշխարհազորի մի մասը (2.500 զինվոր) Մամիկոնյաց իշխանը իր որդի Վահանի գլխավորությամբ ռազմական անհրաժեշտ պատրաստություն ստանալու համար թողեց Մուշում, իսկ ինքը, գլխավորելով մնացած բանակը (9.000 զինվոր, որից 4.000 հեծյալ), շարժվեց թշնամուն ընդառաջ: Մոտենալով հակառակորդին` Սմբատը հետևազորը թողեց ագարակի մոտ գտնվող մի բլրի վրա, իսկ ինքը, գլխավորելով հեծելազորը, առաջ շարժվեց: Իր հերթին Վախթանգը, կարծելով, թե ողջ Հայկական բանակը կազմում է միայն իր դեմ շարժվող հեծելազորը, մի ուժեղ ջոկատով (9.000 զինվոր) առաջ շարժվեց և շրջապատեց վերջինիս:
I փուլ – Գիշերը շրջապատման մեջ գտնվող Հայ հեծյալները, ձեռքներում ունենալով վառվող ջահեր, շրջապատման օղակի ներսից, իսկ բլրի վրա ամրացած հետևակը` շրջապատման օղակի դրսից, միաժամանակյա համակցված հարված հասցրեցին թշնամուն և ջախջախեցին նրան: Վախթանգը 200 հեծյալների ուղեկցությամբ դիմեց փախուստի: Գրավված մեծ քանակությամբ ձիերը Սմբատը ուղարկեց Մուշ, որտեղ գտնվող հետևակ աշխարհազորայինները դարձան հեծյալ:
II փուլ – Հաջորդ օրը Սմբատը ութժամյա հմուտ մանևրներով այնքան ժամանակ խուսափեց մարտից, մինչև Մուշից ժամանեցին Վահանի գլխավորած հեծյալ աշխարհազորայինները: Դրանից հետո Հայկական բանակը կրկին բանակեց ագարակի մոտ գտնվող բլրի վրա: Շուտով Վախթանգի գլխավորած Պարսից թագավորության բանակը (11.200 զինվոր) մոտեցավ բլրին և բանակեց հայերից ներքև: Նույն գիշերն էլ Սմբատը մի հեծյալ ջոկատ (4.000 զինվոր) ուղարկեց թշնամու թիկունք: Վերջինս, բաժանվելով փոքր խմբերի, լեռնային արահետներով անցավ թշնամու թիկունք, բաժանվեց 2 հավասար մասի և դարանեց թշնամու թիկունքի աջ ու ձախ կողմերում: Առավոտյան Պարսից թագավորության բանակը անցավ հարձակման բլրի վրա տեղակայված Հայկական բանակի վրա և բռնկված համառ մարտում սկսեց նեղել նրան:
III փուլ – Հայկական ջոկատը թիկունքից հարվածեց թշնամուն, որը շրջապատվեց ու համառ մարտում ջախջախվեց: Այդ ընթացքում, մարտադաշտում հանդիպելով Վախթանգին, Սմբատը մենամարտեց վերջինիս հետ: Մենամարտի ընթացքում Սմբատը հզոր հարվածներով վնասեց Վախթանգին և կտրատեց նրա զրահը, սակայն վերջինս հաջողվեց նիզակով այնպես հզոր հարվածեց հասցնել իր հակառակորդին, որ նիզակը խրվեց Սմբատի զրահի մեջ: Սակայն Սմբատը իր հերթին թիկունքից ճարպկորեն նիզակահարեց սեփական ձիու կողմից առաջ տարված Վախթանգին, որից հետո մոտեցավ նրան և գլխատեց: Դրանից հետո Սմբատը հարձակվեց Վախթանգի երկու զինակիրների վրա և մարտական մուճով սպանեց նաև նրանց:
Հայերը կորցրին մոտ 2.000, թշնամին` 10.800 զինվոր:

Հակահարձակման անցած Հայկական բանակը գրավեց Պորպը:

Շարունակելի

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго
СообщениеДобавлено: 02 апр 2012, 11:32 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
622 – Սուրբ Կարապետ վանքի ճ-մ

Վախթանգի եղբայր Սուրենի գլխավորած Պարսից թագավորության բանակը (9.000) մտավ Տարոն և ճամբարեց Արդնի գյուղի մարգագետիններում` Վարագա լեռան մոտ: Դրանից հետո Սուրենը սկսեց բանակցություններ` նպատակ ունենալով հասնել Վախթանգի կնոջ և տղայի ազատմանը: Այդ ընթացքում Սմբատը իր հիմնական բանակը (6.000) թողեց Մեղտիում` բանակցությունների եկած Սուրենին էլ առաջարկելով մի հեծյալ ջոկատ (500) թողնել Մեծամորում: Այնուհետև Սմբատի գլխավորած Մամիկոնյան (մոտ 500), Վարազ Միհարվածանի Պալունու գլխավորած Պալունյաց գունդը (մոտ 200) և Սուրենի գլխավորած հեծյալ ջոկատը (400) շարժվեցին դեպի վանք:
I փուլ – Վանքի մոտակայքում Սմբատը ու իր հեծելազորը անակնկալ հարձակումով ոչնչացրին Սուրենի հեծելազորին: Այդ ընթացքում Վարազ Միհարվածանի Պալունին մենամարտում սպանեց Սուրենին, իսկ նրա ուղեկիցներին հայերը կախեցին մոտակա ծառից:
II փուլ – Հայերը երկու կողմից շրջապատեցին Մեծամորում տեղակայված թշնամու ջոկատը և ոչնչացրեցին այն:
Հայերը կորցրին մոտ 100, թշնամին` 900 զինվոր:

622 – Արդնի գյուղի ճ-մ

Թշնամու բանակի հրամանատարության ոչնչացումից հետո սկսեցին գործել նաև Հայկական բանակի մյուս մասերը:
I փուլ – Հայկական մի ջոկատ մտավ Արդնու մոտ ճամբարած Պարսից թագավորության բանակի ճամբար և առևանգեց 2.000 ձի: Սակայն թշնամու մի ջոկատ (2.020, որից 520 հեծյալ) սկսեց հետապնդել ձիերը առևանգած հայերին:
II փուլ – Օգտվելով այն բանից, որ իրենց հետապնդող հեծյալները կտրվել են սեփական հետևակից` Գողոց աղբյուրի մոտ հայերը դարան դրեցին և լիովին ոչնչացրին թշնամու հեծյալներին: Վերցնելով նաև սրանց ձիերը` հայերը շարունակեցին նահանջը և հասան մոտակա անտառակը` Սերեմի գլխավորությամբ թողնելով վերջապահ (500):
III փուլ – Տեսնելով մոտեցող թշնամուն` հայկական վերջապահը ետ դարձավ և հարձակվեց վերջինիս վրա: Որոշ ժամանակ անց հարձակվեց նաև նահանջը դադարեցրած հիմնական խումբը, ու թեև Սերեմը նետահարվեց և սպանվեց, սակայն թշնամին գլխովին ջախջախվեց` կորցնելով 992 զինվոր:
IV փուլ – Նախորդ պարտությունից փրկված թշնամու ռազմիկները փորձեցին թաքնվել Ողական ամրոցի մոտի մի քարայրում, բայց անակնկալ հարձակման ենթարկվեցին ամրոցի կայազորի (150) կողմից և ոչնչացվեցին:
V փուլ – Սմբատի ու Վարազի հեծյալները, թաքնվելով ձորում և բաց թողնելով իրենց մոտից սլացող ու թշնամու ձիերը առևանգած հայերին և նրանց հետապնդողներին, կանչեցին Մեղտիում գտնվող հիմնական բանակը (6.000): Սակայն մինչ այն կժամաներ` Սմբատը առաջ ուղարկեց մի հեծյալ ջոկատ (100) հակառակորդի վրա հարձակվելու և վերջինիս մարտի կանչելու համար: Շուտով երևաց Հայկական հեծյալ ջոկատին հետապնդող Պարսից թագավորության բանակը:
VI փուլ – Կողմերը մարտակարգ ընդունեցին: Սմբատը գլխավորում էր Հայկական բանակի աջ, իսկ Վարազը` ձախ թևը: Հայկական հեծելազորը հարձակվեց թշնամու առաջխաղացած հետևակի (6.000) վրա: Սկսվեց համառ մարտ: Հայկական աջը հզոր հարվածով խորը խրվեց թշնամու մարտակարգի մեջ, բայց պարսիկների հսկայական թվական գերակշռությունը սկսեց իրեն զգացնել տալ: Սմբատի ջոկատը շրջապատվեց և հայտնվեց ծանր վիճակում, իսկ բազմաթիվ թշնամիներ շրջապատեցին Սմբատին և լուրջ հարվածներ հասցրեցին նրան:
VII փուլ – Oգտվելով նրանից, որ թշնամու կենտրոնը շարժվել է դեպի ձախ` Սմբատի թևի դեմ, Հայկական ձախը թիկունքից հարվածեց հակառակորդի կենտրոնին, որի ընթացքում Վարազը միջաթափանց նիզակահարելով տապալեց մի պարսիկի և կոտորեց Սմբատին շրջապատողներին:
VIII փուլ – Պարսից թագավորության բանակի աջը ու կենտրոնը վերադասավորեցին ուժերը և, շրջապատելով արդեն Հայկական 2 ջոկատները, սկսեցին հաղթանակ տանել:
IX փուլ – Այս օրհասական պահին օգնության հասավ Վահան Մամիկոնյանի և Սմբատ Հաշտենցու գլխավորած բանակը (6.000), հզոր հարվածով ճեղքեց պաշարման օղակը, երկու թևերից շրջապատեց թշնամուն ու սկսեց անխնա կոտորել: Պարսից թագավորության բանակը գլխովին ջախջախվեց:
Հայերը կորցրին մոտ 1.000 զինվոր, թշնամին` 7.800 սպանված, 300 գերի:

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго
СообщениеДобавлено: 02 апр 2012, 11:33 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
622 – Հոնընկեցի ճ-մ (Տարոն, Հաշտեանք գավառ)

Գարնանը Տիրանի գլխավորած Պարսից թագավորության բանակը (20.000 զինվոր, որից 6.000 թյուրքուտ) մտավ Ապահունիք: Այստեղ Տիրանը ընդունեց բանակցելու նպատակով իր մոտ եկած Վահանին և նրանից պահանջեց ոչ միայն դիմադրության դադարեցում, այլև Մուշեղ Քաջակորովի ու Գայլ Վահանի աճյունների հանձնում: Տարոն վերադարձած Վահանը այդ մասին տեղեկացրեց Սմբատ Մամիկոնյանին, իսկ թշնամին շարունակեց արշավանքը և մտավ Հաշտեանք: Ի պատասխան այս ամենի Սմբատ Մամիկոնյանը կենտրոնացրեց զենք կրելու ընդունակ Տարոնի բոլոր տղամարդկանց: Դրանից հետո Հայկական բանակը (9.940, որից 5.000 հեծյալ) շարժվեց Հաշտենում բանակած թշնամու դեմ և ճամբարեց Սերեմավայրում: Տեղում պարզելով իրավիճակը` Սմբատը որոշեց օգտվել Տիրանի սխալից, որը ոչ միայն մասնատել էր ուժերը, մի խոշոր ջոկատ (3.000 զինվոր) հետ ուղարկելով Ապահունիք, այլև թյուրքուտներին ու պարսիկներին էլ թույլ էր տվել բանակել էր իրարից բավականին հեռու:
I փուլ – Գիշերը Վահանի գլխավորած Հայկական մի ջոկատ երկու անգամ հարձակվեց թյուրքուտների ճամբարի վրա: Առաջին անգամ սպանվեց Տիրանի որդին և ոչնչացվեցին երեք իշխաններ, իսկ երկրորդ հարձակման ժամանակ Վահանը սպանեց Տիրանին:
II փուլ – Վահանը 100 ջորու վրա ուղղահայաց երկաթե զրահներ ամրացրեց և մոտեցավ թյուրքուտներին: Ընդ որում յուրաքանչյուր 10 ջորու մոտ տեղավորվել էր մեկական մարդ, որոնք, մոտենալով թշնամուն, սրերով խթանեցին ջորիներին: Արդյունքում խուճապահար ջորիները մտան թյուրքուտների ճամբար և ոչ միայն ավերեցին այն, այլև առաջացրեցին մեծ խուճապ:
III փուլ – Հայկական բանակը ներխուժեց թշնամու ճամբար և սկսեց կոտորել թյուրքուտներին: Իսկ վերջիններս, գիշերային խավարում կարծելով թե շրջապատվել են մի հսկայական բանակի կողմից ու ծանոթ չլինելով տեղանքին, խուճապահար փախուստի մեջ նետվեցին դեպի վիհի բերանը և գրեթե ողջ կազմով լցվեցին ձորը: Թյուրքուտներից փրկվեցին միայն քչերը, իսկ Հայկական բանակին հասավ հսկայական ավար:
IV փուլ – Առավոտյան Պարսից թագավորության բանակը, տեղեկանալով գիշերային իրադարձությունների մասին, իր առաջնորդ ընտրեց Միհրխոսրովին ու շարժվեց հայերին ընդառաջ: Տեղեկանալով այդ մասին` Հայկական բանակը ինքը ևս մարտակարգ ընդունեց: Հայկական բանակի առաջին շարքում ծանր հետևակի պաշտպանության ներքո տեղավորվեց թեթև հետևակը, երկրորդ շարքում` աշխարհազորը, երրորդում՝ հեծելազորը, չորրորդում` պահեստազորը: Հայկական բանակի աջը գլխավորում էր Վարազ Միհարվածանի Պալունին, ձախը՝ Սմբատ Հաշտենցին, կենտրոնը` Վահան Պալունի, իսկ պահեստազորը՝ Վահան Մամիկոնյանը: Կենտրոնում էր գտնվում և միաժամանակ ողջ բանակի ղեկավարումն էր իրականացնում Սմբատ Մամիկոնյանը: Իր հերթին Հայկական մի ջոկատ (3.000) անցավ թշնամու բանակի թիկունքը և, բաժանվելով երեք մասի, աջից, ձախից ու կենտրոնից դարան դրեց: Պարսից թագավորության բանակը անցավ հարձակման: Բռնկվեց համառ մարտ, որի արդյունքում թշնամու կենտրոնին հաջողվեց աստիճանաբար ետ մղել Հայկական կենտրոնին և շրջապատել այն:
V փուլ – Այս վճռական պահին մարտի մեջ մտավ Հայկական բանակի պահեստազորը և հարվածեց թշնամուն: Արդյունքում կենտրոնում Պարսից թագավորության բանակը պարտություն կրեց ու դիմեց փախուստի: Այդ ընթացքում Սմբատը հանդիպեց Միհրխոսրովին և մենամարտում սպանեց նրան:
VI փուլ – Հայկական կենտրոնը ու թևերը զարգացրեցին հաջողությունը և սկսեցին հետապնդել թշնամուն: Փախչող թշնամուն հարվածեց նաև դարանը: Պարսից թագավորության բանակը ծանր պարտություն կրեց, սակայն նրա խոշոր ուժեր կարողացան հեռանալ մարտադաշտից:
Հայերը կորցրին մոտ 1.000, թշնամին` 9.000 զինվոր:

622 – Արածանու ճ-մ (Տուրուբերան, Տարոն)

Հայկական բանակը (մոտ 8.000 զինվոր) շարժվեց թշնամու հետևից: Սակայն վերջինս, Ապահունիքից ստանալով համալրում (3.000 զինվոր), հավաքելով ցրված ուժերը և ձեռք բերելով քանակական առավելություն, ինքը անցավ ակտիվ գործողությունների: Ավելին, ստացվեց այնպես, որ Հայկական բանակը բաժանվեց երեք մասին. Վարազ Միհարվածանի Պալունու գլխավորած ջոկատը (մոտ 2.000 զինվոր) առաջ անցավ, իսկ Վահան Մամիկոնյանի ջոկատը (մոտ 4.000 զինվոր) իր հերթին ետ մնաց Սմբատ Մամիկոնյանի ջոկատից (մոտ 2.000 զինվոր): Այս պայմաններում Պարսից թագավորության բանակին հաջողվեց (11.000 զինվոր) գետին սեղմել Վահանի ու Սմբատի ջոկատներին և ստիպել նրանց մտնել մարտի մեջ:
I փուլ – Վահանի ջոկատը կտրուկ հակահարձակումով փախուստի մատնեց իր վրա հարձակված Պարսից թագավորության բանակին (3.000 զինվոր) և, հետապնդելով երկար տարածություն, անխնա ոչնչացրեց: Սակայն այդ ընթացքում Պարսից թագավորության բանակի մյուս մասը սկսեց հաղթանակ տանել Սմբատի ջոկատի նկատմամբ:
II փուլ – Իմանալով բռնկված մարտերի մասին` Վարազ Պալունին ետ դարձրեց իր ջոկատը և թիկունքից հարվածեց Սմբատի ջոկատին գրեթե հաղթող Պարսից թագավորության բանակին: Վերջինս խուճապի մատնվեց և դիմեց փախուստի:
III փուլ – Հայկական բանակը երկար տարածություն հետապնդեց թշնամուն և ծանր կորուստներ պատճառեց: Վարազի ջոկատը հասավ մինչև Կուրան, իսկ Սմբատինը` մինչև Հովեանք ամրոց:
IV փուլ – Սմբատի ջոկատը ճակատից, իսկ Հովեանք ամրոցի կայազորը` թիկունքից, հզոր հարված հասցրեցին թշնամուն և վերջնական պարտության մատնեցին նրան:
Հայերը կորցրին մոտ 1.000, թշնամին` 6.480 զինվոր:

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго
СообщениеДобавлено: 02 апр 2012, 11:35 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Հայաստանում բարդացած իրավիճակը բեկում առաջացրեց մինչ այդ Բյուզանդական կայսրության համար խիստ անհաջող ընթացք ունեցող Պարսկա-Բյուզանդական VI պատերազմում: Փոքր Ասիայում գործող Պարսից թագավորության բանակի հաղորդակցության ուղիները հայտնվեցին վտանգի տակ, իսկ խոշոր ուժերի շեղումն էլ Հայաստանի ուղղությամբ հնարավորություն տվեց բյուզանդական բանակին կենտրոնացնել ուժերը, կազմակերպել դրանք և անցնել հաջող հակահարձակման: 622 թ-ի դեկտեմբերին բյուզանդական բանակը (մոտ 30.000 զինվոր) և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 3.000 զինվոր) Դաշտային Կիլիկիայի ճակատամարտում հաղթեցին Քաղկեդոնից նահանջող Պարսից թագավորության բանակի մի մասին (մոտ 30.000 զինվոր): Այս հաղթանակը հնարավորություն տվեց կազմակերպել մարտարշավ դեպի Պարսից թագավորության խորքերը: 623 թ-ի փետրվարի 7-ին Հերակլ I-ի և Հայոց իշխան Մժեժ Գնունու գլխավորած բյուզանդական բանակը (120.000 զինվոր) և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 20.000 զինվոր) Սատաղի ճակատամարտում հաղթեցին Պարսից թագավորության բանակին (մոտ 110.000 զինվոր), որից հետո, արշավելով Կարին-Շիրակավան-Դվին-Նախիջևան-Ուրմիա-Գանձակ (չշփոթել Ուտիքի Գանձակի հետ) երթուղով, 623 թ-ի մարտին գրավեցին Փրաասպան: Մինչև տարվա վերջ կայսրության բանակին հաջողվեց մի շարք ճակատամարտերում ևս պարտության մատնել թշնամուն, որից հետո մարտերով նահանջել դեպի արևմուտք:

Բյուզանդական բանակի նահանջը հնարավորություն տվեց պաշտոնական Տիզբոնին հերթական հարձակումը կազմակերպել Տարոնի ուղղությամբ...

624 գարուն – Կաղամախյա բլրի ճ-մ (Տարոն, Արածանի գետի ափ)

Տիրան Մամիկոնյանի և Վարազ Միհարվածանի Պալունու գլխավորած Հայկական բանակը (մոտ 30.000 զինվոր) շարժվեց Վարդուհրի գլխավորությամբ Տարոն մտած Պարսից թագավորության բանակի (50.000 զինվոր) դեմ` ամուր դիրքեր գրավելով բլրի մոտով հոսող գետի ափին: Շուտով գետի մյուս ափին մոտեցավ Պարսից թագավորության բանակը:
I փուլ – Պարսից թագավորության բանակը անցավ հարձակման և փորձեց անցնել գետը, սակայն Հայկական բանակը կտրուկ հակահարձակումով ջարդեց թշնամուն, ծանր կորուստներ պատճառեց նրան և մատնեց փախուստի:
II փուլ – Հայկական բանակը անցավ գետը և սկսեց հետապնդել թշնամու փախչող մնացորդներին: Այդ ընթացքում Տիրանը հանդիպեց Վարդուհրին: Հասնելով վերջինիս և սկսելով մենամարտը նրա հետ` Տիրանը հարվածեց Վարդուհրի աջ ոտքին ու կտրեց այն, որից հետո տապալեց իր հակառակորդին ձիուց և գլխատեց: Իր հերթին Վարազ Պալունին հետապնդեց և նիզակահարեց մի հեծյալ պարսիկի: Մյուսը, թեև հարվածեց ու նրա տակ սպանեց ձիուն, սակայն այս անգամ Վարազն արդեն հետևակ վիճակում հարձակվեց հեծյալ մարտնչող թշնամու վրա և սպանեց նրան:
Հայերը կորցրին մոտ 13.000, թշնամին` 49.550 զինվոր:

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Армянское марзпанство: С Сасанидами но... против??!!
СообщениеДобавлено: 04 сен 2012, 01:01 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Ниже предлагается конспект-перевод отрывок из книги "Военная Летопись армянского народа, Книга 14", посвященная битве у Хаххаха (книга на армянском, перевод любительский).

Октябрь 450 – Битва у города Хаххах

После начала I восстания Армянского марзпанства (449-451) и первых успехов восставших, к весне 450-ого года Сасанидская армия (ок. 40.000, в том числе лфины и бахасаканцы) под началом Себухта начала опустошать территория Алванка, в то же время продвигаясь в сторону Армянского марзпанства. Узнав о действиях врага, армянская армия (ок. 40.000) под началом спарапета Вардана Мамиконяна продвинулась на встречу к противнику и по правому берегу реки Кур с севера начала приближаться к городу Хаххах. При том, заранее имея четкую информацию о месте стоянки противника, спарапет планировал нанести по последнему внезапный удар, но получилось так, что предатель Васак Сюни предупредил Себухта о приближении армянской армии и к времени подхода армянской армии враг был найден стоящий в полной боевой готовности на правом берегу реки Кур, уже на территории Армении.

На первом ряду Сасанидской армии была расположена конница, на втором – пехота. На левом фланге под началом брата царя лфин Вурка были расположены лфины и бахасаканцы.

На первом ряду армянской армии расположился тяжелая пехота, в центре на втором ряду – легкая пехота, на флангах имея легкую конница. Тяжелая конница, как общий резерв, была расположена в третьем ряду. Правым флангом армянской армии руководил Аршавир Камсаракан, в помощниках имея Муша Димаксяна, левый фланг был под началом Хорена Хорхоруни, в помощники к которому был назначен Амаяк Димаксян. Руководство центра и всей армии взял на себя спарапет Вардан Мамиконян.

I этап – Армянская конница на правом фланге перешла в решительное наступления и разбив, принудила к бегству лфинов и бахасаканцов. Однако, не будучи знакомый с местностью, армянские тяжелые всадники погрязли в болотистой местности и стали нести потери от действии прервавших побег лфинов и бахасаканцев, а также от присланных из центра сил противника. В это время в единоборстве с Себухтом пал Муш Димаксян, а Газрик Димаксян был ранен.

II этап – Пользуясь ослаблением центра противника, конница из центра и левого фланга армян нанесли мощный удар соответственно по центру и правому флангу противника, разбив их и вынудив к бегству.

III этап – В это время погрязшей в болотистой местности на правом фланге всадники армян, следуя примеру Аршавира, спешились и начали пеший бой на мечах с противником, в ходе которого Аршавир в единоборстве убил Вурка и нескольких его телохранителей.

IV этап – Силы добывших успеха центра и левого фланга армян пришли на помощь собственному правому и нанесли фланговый удар по противнику. В итоге также и левый фланг Сасанидской армии была разбита и обращена в бегство.

V этап – Питаясь спастись от наседавшей армянской армии, высокое командование Сасанидской армии на лодках, а другие воины вплавь, в панической бегстве сделали попытку перейти на левый берег реки Кур. Пользуясь этим, подошедшая к краю реки армянские лучники, под защитой тяжелой кавалерии и пехоты, взяли под обстрел вражеские силы, в итоге которого противник был окончательно разбит.

Армяне потеряли ок 3.000, противник – ок. 25.000 воинов. После этого была взята и разрушена крепость Дербент, после чего с Аттилой был составлен союз, по которому по первому же сигналу армян гунны должны были вторгнутся на персидскую территорию через Дербентский проход. Однако вдруг дело приняло опасный оборот. Марзпан Васак Сюни, который до этого, хоть и не поощряя восстание, но все таки был с восставшими, теперь за их спинами взялся за прямой мятеж. Ему удалось к тому же склонить на свою сторону некоторых князей. Благо, его мятеж был подавлен, а вернувшихся с войн войска прогнали его, сначала в Сюник, а когда и здесь народ восстал против Васака, он удалился в Персию. Далее, вплоть до событий, связанные с Аварайрской битвой, активные боевые действия прекратились.

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Армянское марзпанство: С Сасанидами но... против??!!
СообщениеДобавлено: 04 сен 2012, 01:02 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Вот, битва по всей вероятности произошла в этой речной долине:

Изображение

Изображение

Изображение


http://maps.google.ru/maps?q=%D1%80%D0% ... D0%B0&z=13

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Армянское марзпанство: С Сасанидами но... против??!!
СообщениеДобавлено: 04 сен 2012, 11:47 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Для удобства камрадов, вот двое первоисточников о данной битве:

ЕГИШЭ
СЛОВО О ВОЙНЕ АРМЯНСКОЙ
Раздел третий
О ЕДИНОДУШИИ СВЯТОЙ ОБЩИНЫ ЦЕРКОВНОЙ


...Хотя они и не имели предводителем царя, и не было какого-либо помощника извне, от чужих, но, благодаря своей добродетели и утешению от святых вардапетов, все нахарары со своими дружинами, каждый из своего удела, дружно, без промедления сошлись в одном месте. Много было и другой конницы, из самого царского удела.

И все войско разделили на три полка.

Полк первый дали Нершапуху Рмбосеану и послали его на охрану страны близ границ страны Атрпатакан.

Полк второй дали под начало зоравару Армении Вардану, чтобы пересек он пределы Иверии [и пошел] на марзпана Чора, который явился разорять церкви Алвании.

А третий полк дали под начало Васаку, князю Сюника, который в своих сокровенных замыслах не отошел от языческого обета...

...А сам (Васак Сюни - L) из тайного убежища спешно отправил послов к полку Персидскому: «Вот, разрушил я единодушие общины Армянской и, расчленив рать, [двинул полки] по трем направлениям. Полк первый я удалил в Хер-и-Зареванд. А полк второй состоит под моим началом, и не дам я ему вредить царским войскам. И всех других, оказавшихся в этой стране боеспособных мужей, я раскидал, рассеял по всему пространству этой страны. Но полк третий я передал под начало Вардану в Алвании, в малом составе и немногочисленный. Смело выходи навстречу и вовсе не бойся дать сражение. Знаю я, что перед великой силой они понесут поражение!»

Это он написал и посвятил в это марзпана по имени Себухт. А тот, когда услышал все эти ободряющие вести от Васака и, проверив, утвердился в мысли, что с малосильным полком идет на него спарапет Армении, не стал выжидать в краях Чора, а собрал все множество своих войск и поспешно перешел большую реку именуемую Кура. И встретился с Варданом близ границ Иверии против города Хаххаха, который был зимней ставкой царей Алвании. Прошел и сосредоточился со всем своим войском, построив боевые порядки, окружил он все пространство поля. Вооруженные и в доспехах, стояли они во всей готовности для боя против полка Армянского.

А когда доблестный Вардан и все войско, которое было с ним, увидели могучую оснащенность полка язычников, осознали и собственную малочисленность. Но, хотя их было много меньше, чем тех, они нисколько не убоялись того великого множества, а все единодушно воздели руки свои к небу, восклицали и говорили...

И, говоря это, сплотились, напали и сломили правое крыло и, отбросив его налево, предали всех мечу по всему пространству и обратили в бегство вплоть до недоступных мест в лесах, у глубоких обрывов реки Лопнас. Здесь противостали им некоторые из рода царя Баласакана, сбросили с коня одного из армянских нахараров и из полка Димаксеанов убили Муша и Газрика.

Тут Аршавир Аршаруни взглянул зорким оком, зарыкал как лев и напал как вепрь, поразил и сразил храброго Вурка, брата царя лпинов, и с ним прикончил многих его приспешников. И так каждый из полка армянского поверг на землю своего противника. И вследствие дерзкого наскока больше было тех, кого скинули в реку, чем павших на суше от меча. И от множества упавших тел прозрачные воды реки обратились в кровь. И никто из них не спасся и не скрылся в густых лесах равнины. Но кто-то из вражеской рати, став в доспехах на спину коня, переправился через большую реку, будучи на волосок от смерти покинул сражение, доставил печальную весть оставшейся части основного войска, и они в бегстве бросились к шахастану.

Тогда войско армянское, завершив славное ратное дело, занялось обиранием трупов; собрали огромную военную добычу и обобрали трупы павших. И собрали много серебра и золота, оружие, и добрых коней и украшения храбрых мужей.

Затем с не меньшей отвагой напали на замки и города, в которых закрепились персы в стране Алвании, крепко сражаясь и сжигая опорные крепости, а магов, которых привели персы для совращения страны, где только находили их в различных неприступных местах, группами предавали мечу и выставляли на корм птицам небесным и зверям земным. Очищали места от всяких омерзительных жертв и, спасая, освобождали церкви от невыносимого утеснения.

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Армянское марзпанство: С Сасанидами но... против??!!
СообщениеДобавлено: 04 сен 2012, 12:06 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Ghazar Parpeci
History of the Armenia
Part Two


35. When the venerable general of Armenia, Vardan, lord of the Mamikoneans, reached Aghbania, the Iranian military commanders were informed about the arrival of the Armenians. Upon hearing the news, the Iranians quickly crossed the great river, called the Kur, and advanced before them as far as the village named Xaghxagh in the country of Aghbania. The blessed sparapet of Armenia, Vardan, saw the limitless multitude of the Iranian brigade, and then saw how very few his own men were. He began to speak with [his men], joyously encouraging them in Christ and recalling for them the words of the holy Spirit which were sung by the prophet Samuel's mother: 'Let the mighty boast not of their might; nor the great one in his greatness, but let them glory in God [I Kings, 2.9; see also Jeremiah 9, 23-24, I Corinthians, I, 31, etc.].' For the matter of victory and defeat rests not in having few or many soldiers but with God's will." When the venerable general of Armenia, Vardan, lord of the Mamikoneans, had said this he looked to see the will of his comrades and of all in the brigade with them. When he saw how much they had been strengthened and encouraged by fervent love, he joyfully glorified the lord Jesus Christ, the Savior of all.

Before the battle began, the Armenians had observed the formation of the Iranian brigades. The venerable general of Armenia, Vardan, arranged his own brigade with competent cavalry, opposite them. He divided the brigade into three fronts, entrusting each front to a military commander. As military eommander of the right front, he appointed the prince of Arsharunik', Arshawir Kamsarakan (who was also the son-in-law of the blessed Vardan, general of Armenia and lord of the Mamikoneans, being married to his daughter). As a comrade-in-arms Vardan gave [Arshawir] the senior sepuh, Mush, from the Dimaksean azg. Vardan entrusted the left front to Xorhen Xorxorhuni and appointed Hmayeak Dimaksean to support him. Vardan, the blessed general of Armenia, prepared to lead the central front in the attack. With the fronts thus deployed, and depending on God's care, they attacked the enemy.

Arshawir Kamsarakan and Mush, the Dimaksean sepuh, were the first to reach the site of the battle However, through unfamiliarity with the place, they fell into an extremely thick marsh. Because of the great rushing of their horses, Arshawir Kamsarakan and Mush fell into the mud together with the horses, and began to sink. The venerable Dimak'sean sepuh, Mush, was martyred there by Nixorakan. But as for Arshawir Kamsarakan, he got down from his horse which was in deep mud, and on foot he slew Vurk, brother of the the Lpnac king. One of Arshawir's boots had come off his foot and was in the marsh. Then Kamsarakan, with only one boot on, and covered with mud, together with all his troops, removed the horse. Fearlessly, boldly, like a bird he mounted the horse, and put to flight the terrified enemies who were around him. Looking around, Arshawir saw the venerable sparapet of Armenia, the lord of the Mamikoneans, Vardan, with his comrades and all of the Armenian brigade. They also were chasing a multitude of Iranian troops before them, as fugitives. Some of the Iranians fell to the ground, killed by the sword, while others fell into the river and drowned. Others yet scattered into the fields and dense forests.

Now some of the Iranian nobiity had gotten into boats and were hurrying to flee to the other shore of the great river. But the venerable general of Armenia, Vardan, urgently urged Arshawir Kamsarakan, prince of Arsharunik', to shoot arrows after the fleeing boats, since Vardan was confident of Arshawirs flrm and unswerving aim. Arshawir the Kamsarakan (as he always implemented the words of the blessed general) immediately accepted the command from him, and began shooting at the navigators and the fugitives. He mortally wounded the navigators and many other people on board. As the wounded fell, the ships were destroyed. Many of the navigators and the principal Iranians drowned in the river. So, aid from On High favored them wlth victory, and Vardan's men returned to their camps thanking and blessing God.

Vardan's troops remained there that day, and the next day crossed the great Kur river. They reached a guard wall, located between the principality of Aghbania and the Honk. There they found sentry guards аnd many other Iranian troops, which they put to the sword. Then they entrusted the pass to a royal Aghbanian named Vahan and sent this same man as an emissary to the Honk and to other strongholds to convince them to ally with them by sending a brigade, These peoples willingly and enthusiastically agreed to help, and confirmed it with an oath.

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Армянское марзпанство: С Сасанидами но... против??!!
СообщениеДобавлено: 18 янв 2013, 19:46 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
Нет, ну все же можно быть фальсификатором, можно так же и питаться делать из читателей идиотов, но... тааааккк???!!!

В 450-м году н.э. в битве близ города Халхал албанские войска победили войска Сасанидов.

http://www.azerbaijans.com/content_404_ru.html

:o :( ;)

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Армянское марзпанство: С Сасанидами но... против??!!
СообщениеДобавлено: 19 янв 2013, 16:46 

Зарегистрирован: 14 апр 2012, 16:09
Сообщений: 319
Когда читаешь опуси нашей восточных соседей, складывается впечатление, что всех держат за идиотов...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
 Заголовок сообщения: Re: Армянское марзпанство: С Сасанидами но... против??!!
СообщениеДобавлено: 20 янв 2013, 14:16 
Администратор
Аватара пользователя

Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57
Сообщений: 46679
Откуда: Армения, Ереван
А на самом деле так и есть - они играют на того, что среднестатистический иностранец практически нечего не знает про историю этого региона...

_________________
Приходите в мой дом...


Вернуться к началу
 Не в сетиПрофиль  
 
Показать сообщения за:  Поле сортировки  
Начать новую темуНаписать комментарии Страница 1 из 9   [ Сообщений: 135 ]
На страницу 1, 2, 3, 4, 5 ... 9  След.



Кто сейчас на конференции

Сейчас этот форум просматривают: нет зарегистрированных пользователей и гости: 9


Вы не можете начинать темы
Вы не можете отвечать на сообщения
Вы не можете редактировать свои сообщения
Вы не можете удалять свои сообщения
Вы не можете добавлять вложения

Найти:
Перейти:  
cron


Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group
610nm Style by Daniel St. Jules of Gamexe.net

Вы можете создать форум бесплатно PHPBB3 на Getbb.Ru, Также возможно сделать готовый форум PHPBB2 на Mybb2.ru
Русская поддержка phpBB