...635 թվականի գարնանը, ըստ էության, դեմ դուրս գալով Ատրպատականում իշխող Ռուստամ Ֆառուխզադեին, Մժեժ Գնունին հասավ մի վիճակի, երբ ինքը հռչակվեց նաև Հայոց մարզպանության ղեկավար, ընդ որում արդեն իսկ գործնականում ձևավորված հակաարաբական դաշինքի պայմաններում պաշտոնական Տիզբոնը ստիպված եղավ այս ամենին տալ, ըստ էության, իր լռելյայն համաձայնությունը: 635 թվականի ամռանը, սակայն, երբ արաբների դեմ մարտերի հաճախականությունը մեծապես ընկել էր, Մարզպանական Հայաստանում ձեռք բերված վերջին հաջողությունից հետո Հերակլես I-ի համար լիովին անակնկալ կերպով բռնկվեց Սատրապական Հայաստանի VIII ապստամբությունը:
Իրոք, Սատրապական Հայաստանում, ինչպես 591 թվականից հետո էր, մեծ պատերազմի ավարտից հետո հայերի դրությունը կրկին ծանրացել էր, ընդ որում, ինչպես այն ժամանակ, այնպես էլ այժմ պատերազմի հիմնական ծանրությունն իրենց ուսերին տարած և մինչ այդ արդեն գրեթե երեք տասնամյակ փաստացի անկախություն վայելած հայերը դժգոհ էին սեփական իրավունքների սահմանափակումներից, ինչն անխուսափելի էր խաղաղության պարագայում: Հայերի դժգոհությունն առաջացրեց նաև միակամության այն պարտադրանքը, որը մեջտեղ բերվեց խաղաղության հաստատումից գրեթե անմիջապես հետո: Իր հերթին իրավիճակը հատկապես սրեց Հայոց իշխան նշանակված ՄԺեժ Գնունու համակարգված իշխանության հաստատումը արդեն նաև Մարզպանական Հայաստանում, որը, գործելով պաշտոնական Կոստանդնուպոլսի օգտին, բանն ի վերջո հասցրեց պայթյունի:
Հետաքրքիր է, որ այս անգամ, երբ Վահան Մամիկոնյանը զբաղեցնում էր կայսրության բանակի Հայաստանի հրամանատարի պաշտոնը, ապստամբությունը գլխավորեց Սահառնունիների նահապետ Դավիթը, որին Մժեժ Գնունին մինչ այդ ձերբակալել էր և, մեղադրելով վերջին դավադրությանը մասնակցություն ունենալու մեջ, պատրաստվում էր տեղափոխել Կոստանդնուպոլիս: Դավիթ Սահառնունին, սակայն, կարողանալով սպանել իրեն ձերբակալածներին ու դիմել փախուստի, դրանից կարճ ժամանակ անց հավաքեց Հայկական բանակը (մոտ 5.000) և, անակնկալ հարձակվելով Մժեժ ու Վարազ-Գնել Գնունուիների գլխավորած Բյուզանդական կայսրության բանակի (մոտ 2.000) և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկների (մոտ 1.000) վրա, հաղթեց նրանց : Մժեժ Գնունին և Վարազ-Գնելը սպանվեցին, սակայն Դավիթ Սահառնունին ինքն, ըստ էության, չցանկանալով ապստամբության հետագա տարածումը, դրանից հետո կապեր հաստատեց Հերակլես I-ի հետ և ապստամբությունն ավարտելու փոխարեն առաջարկեց իրեն նշանակել Մժեժ Գնունու պաշտոնում: Կայսրը, որն այդ ժամանակ արդեն վերջացնում էր ուժերի կենտրոնացումը Ասորիքում հասցվող հարվածի համար, ոչ մի կերպ չէր ցանկանում ռազմական գործողությունների մի նոր ճակատի առաջացումը թիկունքում, ինչն էլ հաշվի առնելով տվեց իր համաձայնությունը: Արդյունքում Դավիթ Սահառնունին նշանակվեց Հայոց իշխան և փաստացի դարձավ նաև Հայոց մարզպան (635-638), իսկ Սատրապական Հայաստանի VIII ապստամբությունն էլ վերջացավ՝ որոշակիորեն ավելի մեծացնելով հայերի ներքին ինքնավարությունը, քան մինչ այդ էր:
_________________ Приходите в мой дом...
|