Военно-исторический форум
http://milhistory.listbb.ru/

Армяне в Византии: Армяне и великая империя...1
http://milhistory.listbb.ru/viewtopic.php?f=52&t=81
Страница 1 из 46

Автор:  Lion [ 25 фев 2012, 23:24 ]
Заголовок сообщения:  Армяне в Византии: Армяне и великая империя...1

Экзарх - это наместник италянских и африканских земель Византии. Из армянских экзархов Италии (Равенский экзархат) известны Нерсес и Саак, оба из Камсараканов.

Нерсес Камсаракан (478-573, встречается также написание Нарзес, Нарсес) наряду с Велизарием считается одним из лучших полководцев той эпохи.

Нарсес происходил из знатного рода Камсаракан. Отличался малым ростом и слабым телосложением. Большую часть своей жизни он провёл в качестве евнуха в императорском дворце в Константинополе. Занимал посты надзирателя над архивами, препозита священного дворца (praepositus sacri palatii), казначея. Считался любимцем императора Юстиниана.

Участвовал в персидской войне. В 538 году послан в Италию с семитысячным войском на помощь Велизарию, который возглавлял византийские войска в войне против остготов. Участвовал в битве за город Ариминум, осаде Урбино, взял приступом город Имола и захватил часть провинции Эмилия. В результате несогласованности действий Велизария и Нарсеса в 539 году был потерян Милан, после чего император отозвал Нарсеса из Италии.

В 552 году Юстиниан отозвал Велизария из Италии и заменил его Нерсесом. Несмотря на возраст (74 года), Нерсес проявил себя таким же энергичным и талантливым военачальником, как и его предшественник. Он возобновил кампанию против остготов, разгромил их короля Тотилу (Бадуилу) в битве при Губбио, взял Сполето, Нарни, Перуджу и Рим. В 553 году одержал победу над королем Тейей у Лактарской горы. В 554 году в битве при Казилине Нерсес отбросил за Альпы армии франков и алеманов, которые шли на помощь остготам. В результате остготы были вынуждены сдаться, и Италия вернулась под власть империи.

По окончании войны Нерсес остался в Италии в качестве её экзарха. После смерти Юстиниана его племянник Юстин II в 567 году потребовал от Нарсеса вернуться в Константинополь. Нарсес оставил свой пост, но отказался покинуть Италию и удалился в свою виллу неподалёку от Неаполя.

Последние годы жизни Нарсеса малоизвестны. Многие источники того времени утверждают, что он побуждал лангобардов к вторжению в Италию (568 год). Таким образом он хотел отомстить Юстину II за свою отставку. Тем не менее, 90-летний Нарсес предложил императору свою службу, но его прошение было отвергнуто. К моменту смерти Нарсеса в 573 году более половины территории Италии уже попало под власть лангобардов.

Саак Камсаракан (Исаак Армянин) был экзархом в 625–646 гг.

В 640 году расквартированное в Риме войско выражает недовольство из-за невыплаты жалования. В Рим едет чиновник (хартулларий) Маврикий, который провоцирует войска на изъятие ценностей из папской резиденции – Латеранского дворца. После трёхдневной осады резиденции её удаётся захватить. Из захваченных ценностей выплачивается жалование войску, оставшееся отдаётся Исааку, который переправляет сокровища в Константинополь императору Ираклию.

Использую полученные средства, Маврикий совершил попытку захвата власти в Риме и провозглашения независимости от Византии, но был арестован экзархом, а затем казнен.

Саак с переменным успехом вел военные действия против лангобардов.

В 641-ом Саак организует защиту Дженовы, но лангобардам удаетса захватить город. Но далее удалось остоновить продвижение врага вглубь Италии, хотя и в 643 году войско под управлением Саака терпит поражение от лангобардов близ города Панаро. В 646-ом лангобардом удается захватить и Салерно, хотя и это не принесло им решающего успеха...

Из армянских экзархов Африки (Карфагенский экзархат) известны Ираклий Старшый, отец будущего императора, и сын его брата Григор:

Ираклий Старший (лат. Heraklius, греч. Ηράκλειος) — известный византийский полководец, экзарх Африки, отец византийского императора Ираклия. Призванный византийскими вельможами против императора Фоки, Ираклий-старший вооружил большие силы и поручил начальство над ними Ираклию, своему сыну (род. 575).

Григорий - заменив дядю и успешно правив экзархатом догое время, в 647 году экзарх Григорий (двоюродный племянник Ираклия), воспользовавшись ослаблением императорской власти вследствие ударов арабов, отложился от Константинополя и провозгласил себя императором Африки. Очень скоро ему самому пришлось иметь дело с вторжением Омейядов из Египта.

Автор:  Lion [ 02 апр 2012, 11:27 ]
Заголовок сообщения:  Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго

Սատրապական Հայաստանի I ապստամբություն
(484-488)


V դարում Մարզպանական Հայաստանում Պարսից թագավորության դեմ մղվող քաղաքական պայքարը լայնորեն է հայտնի, սակայն այդ ժամանակվա Հայաստանը կազմված չէր միայն Մարզպանական Հայաստանից: Հայաստանի ուղիղ կեսը գտնվում էր տարածաշրջանի մեկ այլ գերտերության` Բյուզանդական կայսրության, տիրապետության տակ: Բյուզանդական կայսրության տիրապետության տակ գտնվող Հայաստանում կամ, այլ խոսքերով ասած Սատրապական Հայաստանում հայ ժողովուրդը ևս, չհամակերպելով օտար լծի հետ, պայքար էր մղում իր քաղաքական իրավունքների համար: Մոռացված ապստամբությունների զգալի մի հատված բաժին է ընկնում հենց Սատրապական Հայաստանին:

Սատրապական Հայաստանի I ապստամբությունը (484-488) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր և իր արմատներում ուներ Բյուզանդական կայսրությունում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների պաշտպանության խնդիրը: Ապստամբությունը ավարտվեց հայկական կողմի պարտությամբ և նրա արդյունքում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների սահմանափակման սկիզբ առած գործընթացը շարունակվեց ու ավելի խորացավ:

Հիմնական իրադարձություններ

484 – Եդեսիայի ճակատամարտ
485 – Անտիոքի ճակատամարտ
485-488 – Պանուրիա ամրոցի գրավումը

Ապստամբության ընթացքը

Կայսր Զենոնի (474-475, 476-491) օրոք Բյուզանդական կայսրությունում տիրում էր խառն ու անկայուն վիճակ: Ժողովրդի կողմից չսիրված կայսրը, որն իրոք մի անընդունակ, վախկոտ, տգեղ և այլասերված մարդ էր, ոչ մի կերպ չէր կարողանում ոչ միայն կայունություն հաստատել երկրում, այլև ամուր պահել իր իշխանությունը: Կայսրությանը անվերջ սպառնում էին արտաքին թշնամիները, սակայն երկրի ներքին դրությունն էլ կայուն չէր: 470-ական թվականների վերջերին գահազրկումից հետո կրկին գահ բարձրացած Զենոնի հրամանով իրենց իշխանական իրավունքների զգալի մասից զրկվեցին Սատրապական Հայաստանի ժառանգական հայ իշխանները` սատրապները: Սա հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների սահմանափակմանը ուղղված մի լուրջ քայլ էր, որին վերջինս շուտով պատասխանեց ապստամբությամբ: Առիթ տվեցին Արևելքում կայսեր զորավարներ Լեոնտիոսը և Հելլիոսը, որոնցից առաջինը երկրորդի աջակցությամբ ապստամբություն բարձրացրեց և իրեն հռչակեց կայսր: Լեոնտիոսին աջակցեցին և իրենց գնդերով անմիջապես էլ նրան միացան նաև հայ սատրապները, սակայն ապստամբները ակտիվ չգործեցին և զիջեցին նախաձեռնությունը կառավարական բանակին, ինչն էլ կործանիչ ընթացք ունեցավ ապստամբության հետագա ընթացքի վրա:

484 թվականին Հովհան Սկյութի գլխավորած բյուզանդական կառավարական բանակը (մոտ 50.000 զինվոր) Եդեսիայի ճակատամարտում հաղթեց Լեոնտիոսի ու Հելլիոսի գլխավորած բյուզանդական բանակին (մոտ 20.000 զինվոր) և հայ սատրապների գնդերին (մոտ 5.000 զինվոր): 485 թվականին Հովհան Սկյութի գլխավորած բյուզանդական կառավարական բանակը (մոտ 45.000 զինվոր) Անտիոքի ճակատամարտում կրկին հաղթեց Լեոնտիոսի ու Հելլիոսի գլխավորած բյուզանդական բանակին (մոտ 15.000 զինվոր) և հայ սատրապների գնդերին (մոտ 4.000 զինվոր): Երկու դաշտային բաց ճակատամարտերում կրած պարտությունները ըստ էության նշանակում էին ապստամբության վերջը, մանավանդ որ դրանից հետո հայ սատրապները դուրս եկան պայքարից և դադարեցրեցին դիմադրությունը: Պայքարը շարունակեցին միայն Լեոնտիոսը ու Հելլիոսը, որոնք ամրացան Լեռնային Կիլիկիայում գտնվող Պանուրիա ամրոցում: 485-488 թվականներին Հովհան Սկյութի գլխավորած բյուզանդական կառավարական բանակը (մոտ 10.000 զինվոր) պաշարեց և գրավեց Պանուրիա ամրոցը Լեոնտիոսի ու Հելլիոսի գլխավորած բյուզանդական բանակից (մոտ 1.000 զինվոր) և տեղի հայ ռազմիկներից (մոտ 100 զինվոր): Լեոնտիոսը ու Հելլիոսը գերվեցին և մահապատժի ենթարկվեցին, իսկ հայ սատրապների իրավունքները լրջորեն սահմանափակվեցին: Սրանով Սատրապական Հայաստանի I ապստամբություն վերջացավ:

Автор:  Lion [ 02 апр 2012, 11:28 ]
Заголовок сообщения:  Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго

Սատրապական Հայաստանի II ապստամբություն
(493-496)


Սատրապական Հայաստանի II ապստամբությունը (493-496) սկիզբ առավ և ընթացավ որպես ամենից առաջ գահակալական պայքար Բյուզանդական կայսրությունում, սակայն անկասկած է, որ այն իր արմատներում ուներ նաև Բյուզանդական կայսրությունում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների պաշտպանության խնդիրը և հենց այդ միջոցով վերջինս փորձեց շտկել Սատրապական Հայաստանի I ապստամբության (484-488) անհաջող ավարտից հետո իր քաղաքական վիճակի վատթարացումը: Ապստամբությունը ավարտվեց ապստամբների պարտությամբ և արդյունքում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների սահմանափակումը չվերացավ:

Հիմնական իրադարձություններ

493 – Գալաթիայի ճակատամարտ
493-496 – Լեռնային Կիլիկիայի քաղաքների, ամրոցների ու բերդերի գրավումը

Ապստամբության ընթացքը

Կայսր Զենոնի (474-475, 476-491) մահից հետո սկիզբ առած սուր քաղաքական պայքարի պայմաններում ի վերջո կայսր հռչակվեց Անաստաս I-ը (491-518): Այս հանգամանքից դժգոհ մնաց հանգուցյալ կայսեր եղբայր Լոնգինը, որը, հիմնվելով իր ու եղբոր ավանդական կողմնակիցներ հանդիսացող իսավրիացիների և մասամբ էլ կիլիկիոհայերի ռազմական ուժերի վրա, ապստամբություն բարձրացրեց ու փորձեց շարժվել մայրաքաղաքի ուղղությամբ: Սակայն 493 թ-ին Գալաթիայի ճակատամարտում Հովհան Սկյութի գլխավորած բյուզանդական կառավարական բանակը (մոտ 5.000 զինվոր) հաղթեց Կապադովկիան ու Գալաթիան ասպատակելով առաջ շարժվող Լոնգինի գլխավորած իսավրների (1.500 զինվոր) և Կիլիկիայի հայ աշխարհազորայինների (մոտ 500 զինվոր) միացյալ բանակին: Ապստամբները ստիպված եղան նահանջել ու ամրանալ լեռներում: 493-496 թվականներին Հովհան Սկյութի գլխավորած բյուզանդական կառավարական բանակը (մոտ 10.000 զինվոր) գրավեց Լեռնային Կիլիկիայի քաղաքները, ամրոցներն ու բերդերը Լոնգինի գլխավորած բյուզանդական բանակից (մոտ 5.000 զինվոր) և տեղի հայ ռազմիկներից (մոտ 1.000 զինվոր): Լոնգինը գերվեց ու մահապատժի ենթարկվեց, իսկ Սատրապական Հայաստանի II ապստամբություն վերջացավ:

Автор:  Lion [ 02 апр 2012, 11:29 ]
Заголовок сообщения:  Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго

Սատրապական Հայաստանի III ապստամբություն
(514)


Սատրապական Հայաստանի III ապստամբությունը (514) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր և իր արմատներում ուներ Բյուզանդական կայսրությունում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների պաշտպանության խնդիրը:

Հիմնական իրադարձություններ

514 – Սատրապական Հայաստանի ճ-մ

Ապստամբության ընթացքը

Անաստաս I-ի (491-518) կայսեր օրոք Սատրապական Հայաստանի հայերը շարունակում էին պահպանել իրենց կիսաանկախ դրությունը` հույս ունենալով առաջին իսկ հարմար առիթի դեպքում թոթափել բյուզանդական իշխանությունը: Առիթը ներկայացավ 514 թ-ին, երբ կայսեր դեմ բռնկվեց Վիտալիանի ապստամբությունը: Փորձելով օգտվել ապստամբների հաջողությունից, հայերը ապստամբություն բարձրացրեցին, սակայն Անաստաս I-ը այնուհանդերձ կարողացավ ապստամբների դեմ բանակ ուղարկել և նրանց պարտության մատնել: Սատրապական Հայաստանի III ապստամբություն ճնշվեց, այդպես էլ չբերելով իրավիճակի որևէ փոփոխության:

Автор:  Lion [ 02 апр 2012, 11:29 ]
Заголовок сообщения:  Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго

Սատրապական Հայաստանի IV ապստամբություն
(539-542)


VI դարում Մարզպանական Հայաստանում Պարսից թագավորության դեմ մղվող քաղաքական պայքարը լայնորեն է հայտնի, սակայն այդ ժամանակվա Հայաստանը կազմված չէր միայն Մարզպանական Հայաստանից: Սատրապական Հայաստանում հայ ժողովուրդը ևս, չհամակերպելով օտար լծի հետ, պայքար էր մղում իր քաղաքական իրավունքների համար:

Սատրապական Հայաստանի IV ապստամբությունը (539-542) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր և իր արմատներում ուներ Բյուզանդական կայսրությունում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների պաշտպանության խնդիրը: Ապստամբությունը ավարտվեց փոխզիջումային հաշտությամբ և նրա արդյունքում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների սահմանափակման գործընթացը զգալիորեն կասեցվեց:

Հիմնական իրադարձություններ

539 – Ավնիկ ամրոցի ճ-մ
539 – Ավնիկ ամրոցի ճ-մ
540 – Եդեսիայի պաշարումը
540 – Սուրի, Անտիոքի և Ապամեայի գրավումը, Նիկեփորիոնի պաշարումը
541 – Մծբինի պաշարումը
541 – Սիսավրոն ամրոցի գրավումը
541 – Պետրայի գրավումը
542 գարուն – Ասորիքի ասպատակումը
542 գարուն – Սերգիապոլսի պաշարումը
542 ամառ – Լեռնային Կիլիկիայի ասպատակումը
542 աշուն – Սաբիրների պարտությունը Սատրապական Հայաստանում, հաշտության կնքում

Ապստամբության ընթացքը

Հուստինիանոս I-ի (527-565) օրոք Սատրապական Հայաստանի հայերի վիճակը զգալիորեն ծանրացավ: Եթե նախկին կայսրերը, զբաղված լինելով այլ հոգսերով, որոշակիորեն աչքաթող էին արել հայերի քաղաքական իրավունքների սահմանափակման հարցը, ապա երբեմնի հռոմեական փառքը վերականգնել ձգտող այս կայսրը միանգամից էլ եռանդուն կերպով վերագործարկեց դեռևս Զենոն կայսեր օրոք սկիզբ առած գործընթացը: Քաղաքական իրավունքների սահմանափակման վերսկսված գործընթացին հայ ժողովուրդը պատասխանեց ապստամբությամբ, որը գլխավորում էին արդեն որպես նախարարական տոհմ հանդես եկող Արշակունիները, ինչպես նաև Բագրատունիները և Մամիկոնյանները: Ապստամբների օգտին եղավ նաև այն հանգամանքը, որ Հուստինիանոս I-ի ամբիցիոզ քաղաքականությունը խիստ սրել էր կայսրւթյան հարաբերությունները Պարսից թագավորության հետ, որի արդյունքում 538 թ-ին սկիզբ էր առել Պարսկա-Բյուզանդական IV պատերազմը (538-560):

539 թ-ին Սիտտայի գլխավորած բյուզանդական բանակը (մոտ 15.000 զինվոր) Ավնիկ ամրոցի ճակատամարտում (Արարատ, Բասեն գավառի հարավ, Արաքսի աջ ափին) հաղթեց Բագրատունյաց գնդին (մոտ 2.000) և գերեց Սպանդիատ ու Գուրգեն-Գուարամ Բագրատունիների կանանց: Այս հաջողությունը, սակայն, դեռևս ոչինչ չէր որոշելու, քանի որ ապստամբության սկզբում որոշակիորեն հապաղած հայերը ի վերջո կենտրոնացրեցին ուժերը և շարժվեցին բյուզանդական բանակի դեմ:

539 – Ավնիկ ամրոցի ճ-մ

Հովհան Արշակունու և Վասակ Մամիկոնյանի գլխավորած Հայկական բանակը (մոտ 7.000 զինվոր) շարժվեց Սիտտայի գլխավորած բյուզանդական բանակին (մոտ 14.500 զինվոր) ընդառաջ: Ընդ որում, քանակապես զիջելով հակառակորդին, Հայկական բանակը կարողացավ վերջինիս պարտադրել ճակատամարտի մեջ մտնել այնպիսի վայրում, որտեղ հնարավորություն չկար կազմել միասնական ճակատ, իսկ մարտը մղվում էր առանձին ու իրարից կտրված ջոկատների միջև:
Օգտագործելով տեղանքի բարենպաստ պայմանները և արագ մանևրը` Հայկական բանակը մաս առ մաս ջախջախեց հակառակորդին: Ընդ որում Սողոմոնի գլխավորած Հայկական ջոկատներից մեկը ոչնչացրեց Սիտտայի ջոկատին, իսկ Սողոմոնn 1l մենամարտում հաղթեց և սպանեց Սիտտային:
Հայերը կորցրին մոտ 1.500, թշնամին` մոտ 6.000 զինվոր: Չցանկանալով թույլ տալ ապստամբության հետագա ծավալումը` նոր հրամանատար նշանակված Բուզեսը սկսեց հաշտության բանակցություններ` դրանց ընթացքում շրջապատելով այն տունը, որտեղ գտնվում էին հայ ղեկավարները: Արդյունքում Բուզեսի խոստումներին հավատալով փախուստի չդիմած Հովհանը սպանվեց, իսկ վերջինիս փեսա Վասակին հաջողվեց ցատկել պատուհանից և փրկվել:

Սատրապական Հայաստանի IV ապստամբությունը ընթանում էր Պարսկա-Բյուզանդական IV պատերազմին զուգահեռ և Պարսից թագավորությունը չէր կարող չօգտվել առիթից, մանավանդ որ ապստամբները հատուկ պատվիրակություն ուղարկելով նման խնդրանք էին հղել Խոսրով I-ին (531-579): 540 թ-ին Պարսից թագավորության (մոտ 50.000 զինվոր) ու Հայկական (մոտ 5.000 զինվոր) միացյալ բանակը պաշարեց արևելքում կայսրության կարևորագույն ֆորպոստներից մեկը հանդիսացող Դարա ամրոցը և, կորուստներ պատճառելով ամրոցի կայազորին, հեռացավ միայն խոշոր փրկագին ստանալուց հետո: Կարճ ժամանակ անց Պարսից թագավորության (մոտ 50.000 զինվոր) և Հայկական (մոտ 5.000 զինվոր) միացյալ բանակը պաշարեց արդեն Եդեսիան բյուզանդական բանակից (մոտ 1.000 զինվոր) ու քաղաքի Հայ ռազմիկներից (մոտ 500 զինվոր), սակայն, թշնամու հաջող արտագրոհներից մեկի ժամանակ 150 ռազմիկ կորցնելուց հետո գերադասեց կրկին ստանալ փրկագին և նահանջել: Նույն թվականին էլ Պարսից թագավորությունը, վերջ տալով մանր գործողություններին, անցավ լայնածավալ հարձակման Ասորիքի ուղղությամբ: Արդյունքում անձամբ Խոսրով I-ի գլխավորած Պարսից թագավորության (մոտ 120.000 զինվոր) և Հայկական (մոտ 20.000 զինվոր) միացյալ բանակը գրավեց Սուրը (= Բատնա) Արշակ Արշակունու գլխավորած բյուզանդական բանակից (մոտ 1.000 զինվոր) ու նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկներից (մոտ 200), այն բանից հետո, երբ, բանակցություններից վերադարձող քաղաքային պատվիրակության հետ դարպասներին մոտեցած մի քանի պարսիկներ անակնկալ հարվածով գրավեցին դրանք: Արշակ Արշակունին զոհվեց, իսկ հաղթանակ տարած կողմին բաժին հասավ հսկայական ավար: Հաջորդը Անտիոքն էր, որը գրավելուց ու ավերելուց հետո Խոսրով I-ի բանակը շարունակեց արշավանքը դեպի Ապամեա (Կենտրոնական Ասորիք): Ստիպելով վերջինիս կայազորին հանձնվել ու թալանելով քաղաքը` Պարսից թագավորության (մոտ 50.000 զինվոր) և Հայկական (մոտ 5.000 զինվոր) միացյալ բանակը մոտեցավ Նիկեփորիոնին (Կենտրոնական Ասորիք) և, այս քաղաքից էլ ստանալով հսկայական փրկագին, վերադարձավ Պարսից թագավորություն:

540 թ-ին Բյուզանդական կայսրությունը արևելքում հսկայական կորուստներ կրեց, սակայն թեթև չէր վիճակը նաև այլ սահմաններում: 541 թ-ին բուլղարներն ու սլավոնները պաշարեցին Կոստանդնուպոլիսը և սրանց հարձակումը հետ մղվեց միայն մեծ դժվարությամբ: Թեթև չէր վիճակը նաև Իտալիայում, որտեղ փոփոխակի հաջողությամբ մարտեր էին ընթանում գոթերի դեմ: 541 թ-ին Նահապետ Հայի գլխավորած բյուզանդական բանակը (մոտ 20.000 զինվոր) և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 4.000 զինվոր) պաշարեցին Մծբինը Պարսից թագավորության բանակից (մոտ 1.000 զինվոր) ու քաղաքի Հայ ռազմիկներից (մոտ 500 զինվոր), սակայն, խուսափելով քաղաքին մոտեցող Պարսից թագավորության բանակից (մոտ 40.000 զինվոր), նահանջեցին: Նույն թվականին էլ բյուզանդական բանակը (մոտ 5.000 զինվոր) և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 500 զինվոր) պաշարեցին Սիսավրոն ամրոցը (Մծբինից 40 կմ արևելք) Պարսից թագավորության բանակից (1.000 զինվոր), որը պարենի պակասի պատճառով հանձնվեց: Իր հերթին 541 թ-ին Խոսրով I-ի գլխավորած Պարսից թագավորության (մոտ 50.000 զինվոր) և Հայկական (մոտ 10.000 զինվոր) միացյալ բանակը հիմնական աշտարակներից մեկի տակը փորելու ու այն փլելու միջոցով գրավեց Պետրան (Լազիկա) Թովմա Գուզես Հայի գլխավորած բյուզանդական բանակից (մոտ 1.000 զինվոր) և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկներից (մոտ 100 զինվոր):

542 թ-ի գարնանը Խոսրով I-ի գլխավորած Պարսից թագավորության (մոտ 100.000 զինվոր) և Հայկական (մոտ 20.000 զինվոր) միացյալ բանակը կրկին մտավ Ասորիք, սակայն բյուզանդական բանակի (մոտ 80.000 զինվոր) ու նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկների (մոտ 8.000 զինվոր) պատասխան արշավանքից հետո առանց մարտերի նահանջեց: Միաժամանակ Պարսից թագավորության (6.000 զինվոր) և Հայկական (մոտ 1.000 զինվոր) միացյալ բանակը պաշարեց, սակայն չկարողացավ գրավել Սերգիապոլիսը (Լազիկա) բյուզանդական բանակից (200 զինվոր) ու նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկներից (մոտ 20 զինվոր): Նույն 542 թ-ի ամռանը Պարսից թագավորության (մոտ 50.000 զինվոր) ու Հայկական (մոտ 10.000 զինվոր) միացյալ բանակը ասպատակեց Լեռնային Կիլիկիան և նահանջեց:

Երկու գերտերությունների հակամարտությունը թույլ տվեց ակտիվանալ Մինչկովկասյան տափաստաններում հաստատված սաբիրներին: 542 թ-ի աշնանը սաբիրները (մոտ 30.000 զինվոր) Ալանաց դուռ լեռնանցքով ներխուժեցին Սատրապական Հայաստան և ասպատակեցին այն, սակայն Վալերիանոսի գլխավորած Հայկական բանակը (մոտ 20.000 զինվոր) սրանց հարձակումը հետ մղեց:

Արևելքում կրած ծանր կորուստները, անորոշ ելքով ընթացող պատերազմը Պարսից թագավորության դեմ, այդպես էլ հաջողություն չբերող պատերազմը գոթերի դեմ, ինչպես նաև բուլղարների ու սլավոնների սպառնալիքը Կոստանդնուպոլսին ի վերջո ստիպեցին կայսրությանը զիջումների գնալ: 542 թ-ի վերջին մինչ այդ համառող Հուստինիանոս I-ը հատուկ հրովարտակով ներեց ապստամբներին և որոշակիորեն թեթևացրեց հայերի վիճակը Սատրապական Հայաստանում: Սատրապական Հայաստանի IV ապստամբությունը վերջացավ, սակայն Պարսկա-Բյուզանդական IV պատերազմը շարունակվեց ևս 18 տարի` այդպես էլ հաջողություն չբերելով կողմերից և ոչ մեկին:

Автор:  Lion [ 02 апр 2012, 11:30 ]
Заголовок сообщения:  Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго

Սատրապական Հայաստանի V ապստամբություն
(593)


Սատրապական Հայաստանի IV ապստամբությունը (593) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր և իր արմատներում ուներ Բյուզանդական կայսրությունում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների պաշտպանության խնդիրը: Ապստամբությունը ավարտվեց պարտությամբ և նրա արդյունքում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների սահմանափակման գործընթացը շարունակվեց:

Հիմնական իրադարձություններ

593 – Կարինի ճակատամարտ
593 – Ջերմ գետի ճակատամարտ

Ապստամբության ընթացքը

Պարսկա-Բյուզանդական V պատերազմում հսկայական ավանդ ներդրած հայ ժողովուրդը պատերազմի ավարտից հետո ոչ միայն չհասավ իր վիճակի որևէ էական բարելավման, այլ տեղի ունեցավ ուղիղ հակառակը` Բյուզանդական կայսրությունը և Պարսից թագավորությունը սկսեցին հետևողական քայլեր ձեռնարկել հայերի իրավունքները առավել սահմանափակելու և նրանց ազգային ինքնագիտակցությունը ավելի եռանդուն միջոցներով վերացնելու ուղղությամբ: Իրականացվող այս տմարդի քաղաքականությանը հայ ժողովուրդը պատասխանեց զինված պայքարով, որը մղվում էր նաև Սատրապական Հայաստանում: Մարզպանական Հայաստանի VI ապստամբության պարտությունից հետո ապստամբները անցան Սատրապական Հայաստան, սակայն ստեղծված պայմանները ստիպեցին վերջիններիս ապստամբության դրոշ պարզել նաև այստեղ:

593 թ-ին Սամվել Վահևունու, Թեոդորոս, Սարգիս, Վարազ-Ներսեհ, Ներսես և Վստամ Տրպատունիների գլխավորած Հայկական բանակը (մոտ 2.000 զինվոր) Կարինի ճակատամարտում հաղթեց բյուզանդական հարկահաններին ուղեկցող բանակին (մոտ 2.000 զինվոր) ու խլեց հարկը: Տեղեկանալով ծավալված իրադարձությունների մասին` կայսրությունը ապստամբների դեմ ուղարկեց խոշոր մի բանակ: Կողմերը միմյանց հանդիպեցին 593 թ-ին, Ջերմ գետի ճակատամարտում (Կորճայք, Կորդուք գավառ, Տիգրիսի արևելյան վտակ): Սամվել Վահևունու, Թեոդորոս, Սարգիս, Վարազ-Ներսեհ, Ներսես և Վստամ Տրպատունիների գլխավորած Հայկական բանակը (մոտ 1.500 զինվոր), խուսափելով Հերակլ Ավագ Հայի ու Համազասպ Մամիկոնյանի գլխավորած բյուզանդական բանակից (մոտ 10.000 զինվոր), ամրացավ մի կիսաքանդ ամրոցում: Առաջխաղացումը շարունակող թշնամին սկզբում չկարողացավ անցնել գետը, սակայն, այն բանից հետո, երբ մի ճամփորդ ցույց տվեց գետանցումը, վերջինս անցավ գետը, մոտեցավ ամրոցին և կատաղի մարտով գրավեց այն: Սամվելը, Ներսեսը և Վստամը ընկան մարտում, իսկ Սարգիսը ու Վարազ-Ներսեհը գերվեցին և հետագայում գլխատվեցին: Առժամանակ փրկվեց միայն Թեոդորոսը, որին հաջողվեց փախչել Պարսից թագավորություն: Սակայն Խոսրով II-ը նրան հանձնեց Բյուզանդիային, որից հետո վերջինս ևս ենթարկեց մահապատժի: Սատրապական Հայաստանի V ապստամբությունը ճնշվեց:

Автор:  Lion [ 02 апр 2012, 11:30 ]
Заголовок сообщения:  Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго

Սատրապական Հայաստանի VI ապստամբություն
(595)


Սատրապական Հայաստանի V ապստամբությունը (595) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր և իր արմատներում ուներ Բյուզանդական կայսրությունում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների պաշտպանության խնդիրը: Ապստամբությունը ավարտվեց պարտությամբ և նրա արդյունքում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների սահմանափակման գործընթացը շարունակվեց:

Հիմնական իրադարձություններ

595 – Սպերի ճակատամարտ

Ապստամբության ընթացքը

Պարսկա-Բյուզանդական V պատերազմից հետո հայերի իրավունքների սահմանափակման գործընթացը Սատրապական Հայաստանում շարունակվեց: Ավելին, Մորրիկ (582-602) կայսեր գործուն քաղաքականությամբ սկիզբ դրվեց Սատրապական Հայաստանի հայաթափման մի գործընթաց, երբ հայկական զինական ուժը դուրս էր բերվում Հայաստանից ու տեղափոխվում էր Թրակիա: "Մեր և ձեր միջև խոտոր ու անհնազանդ մի ազգ կա, որ միշտ պղտորում է: Ահա, արի ես իմ մասի մարդկանց հավաքեմ և ուղարկեմ Թրակիա, դու էլ քո մասի մարդկանց հավաքիր և հրամայիր Արևելք տանել. եթե նրանք սպանեն, ապա մեր թշնամիներին կսպանեն, իսկ եթե մեռնեն, ապա մեր թշնամիները կմեռնեն և մենք խաղաղ կապրենք: Որովհետև, եթե դրանք իրենց երկրում մնան, մենք հանգիստ լինել չենք կարող",- այսպես է գրում պարսից արքա Խոսրով II-ին (590, 591-629) ծագումով հայ, սակայն, չնայած դրան, մի իսկական հայադավ քաղաքականության սկիզբ դրած Մորրիկը` Բյուզանդիայի առաջին հայազգի կայսրը` լիովին արտահայտելով երկու պետությունների կողմից քննարկվող ժամանակաշրջանում հայերի և Հայաստանի նկատմամբ որդեգրած քաղաքականության էությունը:

595 թ-ին Սատրապական Հայաստանում ստացվեց Թրակիա զինուժ տեղափոխելու հերթական հրամանը: Մուշեղ Մամիկոնյանը իր զորագնդով ուղղություն բռնեց դեպի Բալկաններ: Իր հերթին Սմբատ Բազմահաղթ Բագրատունին որոշեց չենթարկվել, սակայն 595 թ-ին Սպերի ճակատամարտում բյուզանդական բանակը (մոտ 6.000 զինվոր) հաղթեց Սմբատ Բազմահաղթ Բագրատունու գլխավորած Հայկական բանակին (մոտ 1.000 հեծյալ) և գերեց Սմբատին: Սատրապական Հայաստանի VI ապստամբություն ճնշվեց: Գերված Սմբատը աչքի ընկավ Կոստանդնուպոլսում վայրի գազանների դեմ մենամարտում, որից հետո ներում ստացավ տ տեղափոխվեց Աֆրրկա: Այստեղ վերջինս Բյուզանդիայի իշխանությունը հաստատեց Լիբիայում, սակայն անմիջապես էլ իր ջոկատով հեռացավ բյուզանդական բանակից և, Կարմիր ծովով շրջանցելով Արաբական թերակղզին, անցել է ծառայության Խոսրով II-ի մոտ: Կարծիք կա, որ հենց այս իշխանն է հանդիսացել հանրահայտ Սինբադ-ծովագնացի նախատիպը:

Автор:  Lion [ 02 апр 2012, 11:31 ]
Заголовок сообщения:  Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго

Սատրապական Հայաստանի VII ապստամբություն
(602)


Սատրապական Հայաստանի VI ապստամբությունը (602) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր և իր արմատներում ուներ Բյուզանդական կայսրությունում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների պաշտպանության խնդիրը: Ապստամբությունը ավարտվեց պարտությամբ և նրա արդյունքում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների սահմանափակման գործընթացը շարունակվեց:

Հիմնական իրադարձություններ

602 նոյեմբերի սկիզբ – "Ատատի նահանջը"
602 նոյեմբերի վերջ – Նախիջևանի ճակատամարտ

Ապստամբության ընթացքը

Պարսկա-Բյուզանդական V պատերազմից հետո հայերի իրավունքների սահմանափակման գործընթացը Սատրապական Հայաստանում շարունակվեց: Մորրիկ (582-602) կայսեր քաղաքականությունը հայաթափ անել Հայաստանը շարունակվում և աստիճանաբար թափ էր հավաքում, հայկական զինական ուժը դուրս էր բերվում Հայաստանից ու տեղափոխվում էր Թրակիա: Այս գործընթացը հայ ժողովրդի ու հատկապես հայ զորականների մոտ խորը դժգոհությունների տեղիք էր տալիս:

602 թ-ի նոյեմբերի սկզբին, օգտվելով ապագա կայսր Փոկասի (602-610) ապստամբության հետևանքով կայսրությունում ստեղծված խառը իրավիճակից` Կոստանդնուպոլսում գտնվող Ատատ Խորխոռունին իր ջոկատին (մոտ 1.000 զինվոր) միացրեց Թրակիայից վերադարձած այլ Հայ ռազմիկների (մոտ 2.000 զինվոր) և, անցնելով ասիական ափ ու սկսելով Սատրապական Հայաստանի VI ապստամբությունը, ուղղություն վերցրեց դեպի Հայաստան: Ճանապարհին Հայկական բանակը 18 անգամ ընդհարվեց իր առաջխաղացումը կասեցնել փորձող բյուզանդական բանակների հետ: Բոլոր մարտերում առավելությունը մնաց Հայկական բանակին, սակայն, հետապնդվելով բյուզանդական մի խոշոր բանակի (մոտ 20.000 զինվոր) կողմից, վերջինս ի վերջո հասավ Նախիջևան ու ամրացավ քաղաքում: 602 թ-ի նոյեմբերի վերջին Ատատ Խորխոռունու գլխավորությամբ քաղաքում ամրացած Հայկական բանակը (մոտ 4.000) Նախիջևանի ճակատամարտում հետ մղեց բյուզանդական բանակի (մոտ 20.000 զինվոր) բոլոր գրոհները, որը, խուսափելով առաջացած Պարսից թագավորության բանակից (մոտ 40.000 զինվոր), ի վերջո նահանջեց: Սատրապական Հայաստանի VII ապստամբությունը վերջացավ: Ատատ Խորխոռունին իր բանակով անցավ Պարսից թագավորություն, որտեղ ճոխ ընդունելության արժանանալուց հետո դավադրաբար սպանվեց, իսկ նրա բանակը ցրվեց:

Автор:  Lion [ 02 апр 2012, 11:36 ]
Заголовок сообщения:  Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго

Հայերի դեմ կազմակերպված հարձակման հետ միաժամանակ Պարսից թագավորության բանակը հարձակում ձեռնարկեց նաև Կոստանդնուպոլսի ուղղությամբ, սակայն մինչև 626 թ-ը տևած տևական մարտերում անհաջողության մատնվեց:

626 թ-ի աշնանը Հերակլ I-ի և Մժեժ Գնունու գլխավորած բյուզանդական բանակը (մոտ 60.000 զինվոր) ու նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 10.000 զինվոր) Կեսարիայից մտան Կիլիկիա և Ադանայի ճակատամարտում պարտության մատնեցին թշնամուն: Փոքր Ասիայում գտնվող Պարսից թագավորության բանակը կրկին հայտնվեց անբարենպաստ վիճակում: Մինչև հաջորդ տարվա կեսերը կայսրությանը գրավեց գործնականում ողջ Հայաստանը և Վրաստանը, որից հետո արդեն նույն տարվա վերջին սրընթաց հարձակում ձեռնարկեց Միջագետքի ուղղությամբ: 627 թ-ի դեկտեմբերի 10-ից 12-ը ընթացած Նինվեի ճակատամարտում Միջագետքոի հյուսիսում գտնվող Պարսից թագավորության բանակը գլխովին ջախջախվեց, որից հետո մինչև 628 թ-ի հունվարի վերջ Բյուզանդական կայսրությանը հաջողվեց իր տիրապետությունը հաստատել նար Ատրպատականի, ինչպես նաև Հյուսիսային և Կենտրոնական Միջագետքի վրա:

Պարսից թագավորության համար տեղծված բարդ ռազմա-քաղաքական պայմաններում Տիզբոնում տեղի ունեցավ գահակալական հեղաշրջում, Խոսրով II-ը դիմեց փախուստի, սակայն շուտով գերվեց և փետրվարի 28-ին սպանվեց: Պարսից թագավորության արքա հռչակվեց Խոսրով II-ի որդի Կավատը` Կավատ II-ը (628-629): Այս պայմաններում պատերազմող կողմերի միջև սկսվեցին բանակցություններ, որոնց արդյունքում մայիսի 15-ին Կոստանդնուպոլսում կնքվեց հաշտություն և Պարսկա-Բյուզանդական VI պատերազմը, ինչպես նաև Մարզպանական Հայաստանի VII ապստամբությունը վերջացան: Ու թեև միջպետական սահմաններում, ի տարբերություն նախկինի, որևէ փոփոխություն տեղի չունեցավ, սակայն Պարսից թագավորությունը կրած հսկայական մարդկային կորուստների, հաշտությանը հաջորդած տարիներին տեղի ունեցած անընդմեջ գահակալական պայքարի, ինչպես նաև զարգացած ֆեոդալական հասարակական հարաբերությունների արդյունքում կտրուկ թուլացավ, իսկ Մարզպանական Հայաստանում նրա իշխանությունը դարձավ լրիվ ձևական:

Автор:  Lion [ 02 апр 2012, 11:40 ]
Заголовок сообщения:  Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго

Սատրապական Հայաստանի VIII ապստամբություն
(635)


Սատրապական Հայաստանի VII ապստամբությունը (635) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր և իր արմատներում ուներ Բյուզանդական կայսրությունում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների պաշտպանության խնդիրը: Ապստամբությունը ավարտվեց փոխզիջումային հաշտությամբ, որի արդյունքում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների սահմանափակման գործընթացը կասեցվեց:

Հիմնական իրադարձություններ

635 ամառ – Սատրապական Հայաստանի ճ-մ

Ապստամբության ընթացքը

635 թվականի ամռանը Հայոց իշխան ՄԺեժ Գնունին, կյանքի կոչելով նախապես ստացված հրամանը, ձերբակալեց ըմբոստ դիրք գրաված Դավիթ Սահառնունուն և պատրաստվեց վերջնիս տեղափոխել Կոստանդնուպոլիս: Շուտով, սակայն, Դավթին հաջողվեց սպանել իր պահակախմբի անդամներից ոմանց և փախուստի դիմել: Դրանից հետո Դավիթ Սահառնունու գլխավորած Հայկական բանակը (մոտ 5.000 ռազմիկ) հարձակվեց Մժեժ Գնունու և նրա որդի Վարազ-Գնելի գլխավորած բյուզանդական բանակի (մոտ 2.000 ռազմիկ) վրա և պարտության մատեց վերջինիս: Մժեժ և Վարազ-Գնել Գնունիները սպանվեցին:

Ստեղծված պայմաններում, երբ Ասորիքում առաջխաղացող արաբական ուժերի դեմ պայքարում կայսրությունը անհաջողությունը անհաջողության հետևից էր կրում և, նոր միայն զգալով արաբական ահռելի վտանգը, փորձում էր արևելքի ոչ ուղղափառ քրիստոնյաներին ու նախևառաջ հայերին սիրաշահելու քաղաքականություն իրականացնել, պաշտոնական Կոստանդնուպոլիսը գերադասեց ոչ միայն չտեսնելու տալ Դավթի ըմբոստ վարքագիծը, այլև, ողջ մեղքը բարդելով Մժեժ Գնունու վրա, հենց Դավիթ Սահառնունուն ճանաչեց որպես Հայոց իշխան: Արդյունքում Սատրապական Հայաստանի VIII ապստամբությունը վերջացավ, իսկ Սատրապական Հայաստանում Բյուզանդական կայսրության իշխանությունը մեծապես դարձավ ձևական:

Автор:  Lion [ 02 апр 2012, 11:41 ]
Заголовок сообщения:  Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго

Սատրապական Հայաստանի IX ապստամբություն
(652)


Սատրապական Հայաստանի VIII ապստամբությունը (652) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր և իր արմատներում ուներ Բյուզանդական կայսրությունում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների պաշտպանության խնդիրը: Ապստամբությունը ավարտվեց լիակատար հաջողությամբ և արդյունքում ստեղծվեց Հայոց իշծանապետությունը, որը իր չափերով գործնականում Մեծ Հայքի թագավորությանը կրկնող պետական մի միավոր էր:

Հիմնական իրադարձություններ

652 գարուն – Եփրատից արևելք գտնվող Հայաստանի տարածքի ազատագրում

Ապստամբության ընթացքը

652 թվականի գարնանը Հայոց իշխան Թեոդորոս Ռշտունու գլխավորությամբ Սատրապական Հայաստանի IX ապստամբությունը սկսած Հայկական բանակը (մոտ 15.000 ռազմիկ) դուրս մղեց բյուզանդական բանակին (մոտ 2.000 ռազմիկ) Եփրատից արևելք գտնվող Հայաստանի տարածքից: Հիմնվեց Հայոց իշխանապետությունը, որը գրեթե անմիջապես էլ Արաբական խալիֆության հետ կնքեց հաշտության պայմանագիր, որով վերջացավ Արաբա-Հայկական I պատերազմը (639-652): Ըստ հաշտության պայմանագրի Հայոց իշխանապետությունը ընդունում էր Արաբական խալիֆության գերիշխանությունը և որպես հարկ պարտավորվում էր տարեկան վճարել բավականին համեստ մի գումար: Դրա փոխարեն խալիֆությանը պետք է պաշտպանել Հայոց իշխանապետությանը, ինչպես նաև, պարտավորվելով չօգտագործել Հայոց այրուձին Բյուզանդիայի դեմ մղվող պատերազմում, ամենամյա բավականին խոշոր մի գումար փոխանցեր վերջինիս պահպանման համար: Չհամակերպվելով ստեղծված իրավիճակի հետ, Բյուզանդական կայսրությունը հենց նույն տարում էլ սանձազերծեց Հայ-Բյուզանդական I պատերազմը (652-653), սակայն որևէ հաջողության այդպես էլ չհասավ: Հետագայում ընթացավ արդեն Հայ-Բյուզանդական II պատերազմը (687-699), սակայն սա ևս կայսրությանը էական առավելություն չտվեց: Հայաստանի ավելի քան երկու երրորդը, ի դեմս Հայոց իշխանապետության, գրեթե կես դար վայելեց փաստացի անկախություն:

Автор:  Lion [ 02 апр 2012, 11:41 ]
Заголовок сообщения:  Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго

Սատրապական Հայաստանի X ապստամբություն
(666)


Սատրապական Հայաստանի IX ապստամբությունը (666) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր և իր արմատներում ուներ Բյուզանդական կայսրությունում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների պաշտպանության խնդիրը: Ապստամբությունը ավարտվեց անարդյունք և իրավիճակի որևէ փոփոխության չբերեց:

Հիմնական իրադարձություններ

652 գարուն – Ներխուժում Կապադովկիա, Շապուհի մահը, ապստամբության ավարտ

Ապստամբության ընթացքը

666 թ-ին Արմենիակոն բանակաթեմի զորավար Շապուհ Հայ Պարսկածնի բանակը (մոտ 30.000 զինվոր) և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 10.000 զինվոր) ներխուժեցին Կապադովկիա: Ստացվեց այնպես, սակայն, որ ամրոցներից մեկի դարպասի կամարի տակից անցնելիս ապստամբության ղեկավարի ձին խրտնեց և անակնկալ թռիչք կատարեց, որի արդյունքում Շապուհը գլուխը ուժեղ խփեց դարպասի կամարինը: Ստացած վնասվածքից Շապուհ Հայ Պարսկածինը մահացավ, իսկ Սատրապական Հայաստանի X ապստամբությունն էլ վերջացավ:

Автор:  Lion [ 02 апр 2012, 11:49 ]
Заголовок сообщения:  Re: Восстания средневековой Армении: Не терпящие иноземное иго

Սատրապական Հայաստանի XI ապստամբություն
(792-793)


Սատրապական Հայաստանի X ապստամբությունը (792-793) հայ մնալու ու ազգային ինքնությունը պահպանելու ուղղությամբ տարվող պայքարի հերթական փուլն էր և իր արմատներում ուներ Բյուզանդական կայսրությունում հայ ժողովրդի քաղաքական իրավունքների պաշտպանության խնդիրը: Ապստամբությունը ավարտվեց անարդյունք և իրավիճակի որևէ փոփոխության չբերեց:

Հիմնական իրադարձություններ

792 նոյեմբեր – Փոքր Հայքի ճակատամարտ
793 մայիսի 26 – Փոքր Հայքի ճակատամարտ
793 հունիս – Անի-Կեմախ ամրոցի գրավումը, ապստամբության ավարտ

Ապստամբության ընթացքը

792 թ-ի նոյեմբերին բանակաթեմի նորանշանակ զորավար Վարդան Մամիկոնյանի և նախկին զորավար Ալեք-Մուշեղ Մամիկոնյանի գլխավորած Արմենիակոն բանակաթեմի ապստամբած Հայկական բանակը (մոտ 20.000 զինվոր) Փոքր Հայքի ճակատամարտում հաղթեց պրոտոպասթար Կոստանդին-Արտաշիր Հայի ու Խրիսոխիրի գլխավորած բյուզանդական կառավարական բանակին (մոտ 50.000 զինվոր): Կոստանդին-Արտաշիր Հայը ու Խրիսոխիրը գերվեցին և կուրացվեցին: Տեղեկանալով ստեղծված իրավիճակի մասին` Բյուզանդական կայսրությունը առավել վճռական միջոցառումների անցավ, իսկ մարտական գործողություններն էլ հայերի դեմ սկսեց գլխավորել անձամբ կայսրը: 793 մայիսի 26-ին կայսր Կոստանդին VI-ի գլխավորած Բյուզանդական կառավարական բանակը (մոտ 70.000 զինվոր) Փոքր Հայքի ճակատամատում դավաճանության շնորհիվ հաղթեց Վարդան և Ալեք-Մուշեղ Մամիկոնյանների գլխավորած Արմենիակոն բանակաթեմի Հայկական բանակին (մոտ 40.000 զինվոր)` ստիպելով նրան նահանջել: Հայերը անցան Արմենիա և փորձեցին կայսրության դեմ պատերազմի դրդել Արաբական խալիֆությանը:

793 թ-ի հունիսին Վարդան և Ալեք-Մուշեղ Մամիկոնյանների գլխավորած Արմենիակոն բանակաթեմի Հայկական (մոտ 13.000 զինվոր), ինչպես նաև Արաբական խալիֆության (մոտ 8.000 զինվոր) միացյալ բանակը գրավեց Անի-Կեմախ ամրոցը բյուզանդական կայազորից (մոտ 1.000 զինվոր), սակայն շուտով պարզվեց, որ սա առավելն է, ինչին այդ պահին պատրաստ են արաբները: Մարտական գործողությունների հետագա զարգացում այդպես էլ չեղավ: Արդյունքում ապստամբները ստիպված հաստատվեցին Արմենիայում, իսկ Սատրապական Հայաստանի XI ապստամբությունը վերջացավ:

Автор:  Lion [ 06 май 2012, 21:56 ]
Заголовок сообщения:  Re: Армянские экзархы Византии: Армяне и великая империя...

Очередной антиармянский ляп камрада MARCELLVS, который, как у него в обычии, знаком с темой крайне поверхностно. Чтож, осветим :)

Армянское происхождение императора Маврикия (Моррик по армянский) (582-602) отмечают Шапух Багратуни, Степанос Таронеци (Асохик) и Киракос Гандзакеци. Согласно первому император был из Ани, второй считает местом рождения село Ошакан (у Еревана) и только Киракос согласен с греческой версией - город Арабисус в Каппадокии. Интересно однако, что хронологический самый близкий к императору, армянский историк Себеос, подробно касаясь Моррика в своей работе, не говорит о его армянском происхождении.

Армянское происхождение Маврикия безогаворочно принимают например К. Тер-Саакян, Н. Адонц, Рене Гроссе и Грегори.

С оговоркой, но с этой версией согласен также и Г. Бартикян. Последний отмечает, что Моррик был из каппадокейских армян. Впрочем, это может не противоречить вышеуказанной версии, так-как Моррик или его семья могли переправится в Каппадокию из Армении, а на худой конец - быть из каппадокейских армян.

Интересно позиция неармянских историков: Феофликат Симоакатта, Евагр и Иоанна Эфесиец его считают "ромеем", латинский историк Павел Дьякон - греком, а вот Георгий Монах и Юоил опять за армянскую версию.

В итоге можно с некой долей вероятности предположить, что император Маврикий был одним из тех армян, который корнями был из самой Армении, но он или его семя обосновались в Каппадкоии.

Автор:  Lion [ 22 июн 2012, 22:19 ]
Заголовок сообщения:  Re: Армянские экзархы Византии: Армяне и великая империя...

Հայերը պիտի լրացնեին ինչ որ կպակսեր հույներուն՝ տոկուն լեռնականներ, զորեղ ու հուժկու, օժտված տպավորիչ ֆիզիկականով մը, զենքերու գործածության մեջ քաջավարժ, անոնք ունեին հարկ եղած հատկությունները բանակը վարելու և զայն հաղթանակի առաջնորդելու համար։ Իրոք ալ, Բյուզանդիոնի զինվորական հանճարը ծնունդով ու ծագմամբ հայ զորավարներով է ներկայացված։

Զինվորական կարողությունն է դարձյալ, որ գահուն բախտը կվճռեր, երբ ան խախտած էր։ Ուստի և կտեսնենք, որ հայ ռազմիկները կփառասիրեն կայսերական թագին տիրանալ ու կհասնին ատոր և մեկե ավելի անգամ տևական հարստություններ (dyñastie) կհիմնեն։ Հիմա գիտենք, թե Հերակլիոս [610-641], Բյուզանդիոնի ամենեն նշանավոր կայսրերեն մին, հայ էր, ծնած Թեոդոսուպոլիս, որ մեր օրով Էրզրում կկոչվի։ Հարստությունը զոր ան հիմնեց, պետք է ուրեմն առաջին հայ հարստու թյունը նկատվի։

Մեծանուն արևելագետ Ա. Սեն-Մարթենը կկարծեր, թե Իսավրյան հարստու թյան հիմնադիրը, Լևոն [III]-ը, նույնպես հայ էր ծագմամբ. Թեոփանես ժամանակագիրը շփոթած ըլլալու էր Գերմանիկեն, այժմ Մարաշ, որ Լևոնի ծննդավայրն է, Գերմանիկոպոլսո հետ, այժմ Էրմենեք, Իսավրիո մեջ, և սխալմաUբ անոր տված ըլլալու էր Իսավրացի մականունը։

Լևոն սկսավ պատկերամարտ քաղաքականությունը, իր փեսան էր Արտավազդ Հայը, և իր զարմիկը կկրեր Սիսինաքիոս անունը, որ ո՛չ հունական է, ո՛չ սուրիական. ասոնք իրողություններ են, որ ուժ կուտան Սեն-Մարթենի հայտնած կարծիքին։


Н.Адонц

Страница 1 из 46 Часовой пояс: UTC + 4 часа [ Летнее время ]
Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group
http://www.phpbb.com/