Lion писал(а):
Я версию христиан представил, представьте версию башибозуков...
Вот что написано в азербайджанской википедии
Şəmkir dəmiryolu stansiyasından bir neçə eşelonun silahları vermədən Bakıya keçəcəyi xəbərini alan Yelizavetpol Müsəlman Milli Komitəsinin üzvləri, Müsəlman Korpusunun komanda heyəti bu eşelonları tərksilah etmək qərarına gəldi. Başda polkovnik Levan Maqalov olmaqla Tatar süvari alayı və polkovnik S. Əfəndiyevin rəhbərlik etdiyi 5-ci Yelizavetpol alayı silahları təhvil almalı idilər.
Yanvarın 6-da Qarayazı dəmiryolu stansiyasına bir eşelon əsgər gəlmiş, Ukraynadan olan bu əsgərlər razılığa əsasən silahları bir vaqona toplayaraq təhvil vermiş, əvəzində ərzaq alaraq yola salınmışdılar. Dinc yolla tərksilahın başa çatması digər eşelonlarla da problemlərin olmayacağına ümid etməyə imkan verirdi. Lakin həmin Qarayazı stansiyasına gələn növbəti eşelon büsbütün bolşevik təbliğatına uymuş, nəinki öz silahlarını verməmiş, hətta əvvəlki eşelonun təhvil verdiyi silahları ələ keçirməyə cəhd etmişdi. ZK-nın göndərdiyi zirehli qatar eşelonun yolunu kəsmiş, knyaz Maqalov ukraynalılardan götürülmüş silahlarla Müsəlman Milli Komitəsinin üzvlərini silahlandırmışdı. Yanvarın 7-si, 8-i və 9-da danışıqlar aparılmış, danışıqları ZK adından polkovnik Maqalov və gürcü dəstəsinin komandiri ştab - rotmistr Abxazava aparmışdılar. Bu "müsəlmanlar silahları alandan sonra rusları qıracaqlar" deyən bolşevik təbliğatının qarşısını almalı idi. Dəmir yolu stansiyasında 10 eşelon ZK-nın qərarı ilə razılaşmır, hətta onu tanımadıqlarını, zirehli qatarın və digər silahların da onlara verilməsini tələb edir, güc mövqeyindən çıxış edərək hətta danışıqlar üçün göndərilmiş parlamentyoru da girov kimi saxlayırdılar. Eşelonlardan birinin əsgərlərini yola gətirmək mümkün oldu, silahlar götürüldü, götürülmüş toplardan birini A.Səfikürdski Yelizavetpola apardı. Lakin digər eşelonlarla dil tapmaq mümkün olmadı, onlar zorla yolu açıb Bakıya doğru irəliləməyi planlaşdırırdılar. ZK-nın vəzifəli şəxslərindən olan N.Jordaniya hərbi rəhbərliklə telefon vasitəsi ilə danışıqlar aparmağa çalşsa da heç bir nəticə əldə olunmadı. Yanvarın 9-da danışıqlar kəskinləşdi və ilk atəş səsləri eşidildi. Rus əsgərləri dəmir yolu stansiyası və zirehli qatarı, ətraf Azərbaycan kəndlərini atəşə tutdular. Cavab atəşi açıldı, başlayan döyüşün gedişində bir neçə mərmi qonşu yolda dayanmış yanacaq eşelonuna dəydi və onu partlatdı. Partlayış və ondan sonra başlayan yanğın nəticəsində hər iki tərəfdən böyük itkilər oldu. Stansiyada 3 hərbi eşelon, iki qatar (onlardan biri sərnişin qatarı) və ZK-nın zirehli qatarı sıradan çıxarıldı.
Şamxor dəmiryol stansiyasına yaxın bir yerdə dəmiryol xəttlərinin hər iki tərəfində qazılmış xəndəklərdə gizlənmiş polkovnik Moqolovun komandanlıq etdiyi 10 min nəfərlik azərbaycanlı (bura müsavatçılar və Vəhşi diviziya əsgərləri də daxil idi) qüvvələr qəflətən vaqonlardakı rus ordu hissələrinə hücum etdilər. Bu zaman müsavatçıların topçu dəstələrinə rəhbərliyi ağqvardiyaçı rus zabitləri edirdilər. Qarşıdurma zamanı həm hərbi qatar, həm də əks xətt ilə gələn sərnişin qatarı tamamilə yandı. Döyüş 3 gün çəkdi. Döyüşdə və döyüş zamanı baş vermiş yanğın zamanı hər iki tərfdən minlərlə insan həlak oldu. Hərbi eşelonların tərk-silah olunmasında polkovnik Süleyman bəy Əfəndiyevin komandir olduğu 5-ci Yelizavetpol nişançı alayı da yaxından iştirak etmişdi.https://az.wikipedia.org/wiki/Şamxor_hadisəsiВ принципе, как я и говорил, с ними сперва хотели по хорошему. Первый эшелон, из Ирана, с украинцами, с ними нормально договорились, они отдали оружие, боеприпасы и прочее, взамен им передали пищевые продукты, и они спокойно отправились домой.
Второй эшелон уже был накручен большевиками, что типа вас будут резать мусульмане. Этот эшелон не только отказался сдавать оружие, но и потребовал, чтобы вернули оружие первого эшелона. Кроме того, на переговорах они захватили в заложники одного из депутатов. С этими кое-как удалось уладить ситуацию.
Следующие эшелоны вели себя еще агрессивнее, начали обстреливать окрестные азербайджанские села и железнодорожный вокзал. Видимо погибли мирные жители, что естественно вызвало гнев. Ответным огнем снаряды попали в топливный эшелон, от него произошли взрывы и пожары, и большинство русских погибло в их огне, а не растерзаны, как выдумал Едилевский.
Еще интересный факт, что у частей партии Мусават командиры были русские белогвардейцы. То есть Ваши, Лион, пресловутые христиане.
Гугл-Переводчик может подводить, так что Герцог Фридландский поправит, если смысл перевода где-то не точный.
По сути, в этой трагедии следует винить большевиков, это была их провокация, и этим собственно объясняются печальные нотки в сталинской цитате.