Администратор |
|
Зарегистрирован: 24 фев 2012, 14:57 Сообщений: 46682 Откуда: Армения, Ереван
|
հոգսերով: Գեորգի III-ի մահը, սակայն, Քարթլիի թագավորությունում գահակալական էական ճգնաժամ առաջացրեց, ընդ որում ավելի խոշոր խնդիրները դեռ առջևում էին, քանի որ հանգուցյալը իրենից հետո չէր թողել արու զավակ, ինչի պարագայում գահն անցավ նրա աղջիկ, տասնութամյա Թամարային (1184-1213), որը հոր կողմից մասնակից էր դարձվել թագավորության կառավարմանը դեռևս իր կենդանության վերջին տարիներին: Քարթլիի թագավորության նոր տիրուհին խելացի և հեռատես մի անձնավորություն էր, որը, հիանալի կերպով հասկանալով, որ առկա պայմաններում միայն ինքն ի վիճակի չէ իրականացնել սեփական թագավորության կառավարման բարդ գործը, ստեղծեց ու հաջողությամբ սկսեց ղեկավարել տաղանդավոր անձանցից կազմված կառավարման, ըստ էության, արդյունավետ մի խորհուրդ, ինչը վերջին հաշվով հիանալի արդյունքներ ապահովեց: Ի սկզբանե խնամակալական խորհրդի կազմում էին թագուհու հորաքույր Ռուսուդանը և գործող կաթողիկոսը, սակայն հետագայում խորհրդի կազմը փոփոխվեց: Թամարա թագուհու գահակալման պահին Քարթլիի թագավորությունը գտնվում էր զարգացման ուշագրավ մի փուլում: Հենց նոր էր ճնշվել խոշոր հողատերերի և մեծապես նաև հայերի կողմից հղացած Օրբելյանների ապստամբությունը և այդ հանգամանքը թագավորության տարածքում մեծապես թուլացրել էր խոշոր ֆեոդալների ու հայերի դերը: Միաժամանակ, սակայն, ինչպես Գեորգի III-ը, այնպես էլ Թամարան չէին կարող հաշվի չառնել նաև այն հանգամանքը, որ հիմնականում մանր ազնվականների, առևտրա-արհեստավորական, ինչպես նաև գյուղացիական դասակարգերով ներկայացված հայերը նույն այդ ապստամբության վերջում իրենց հիմնական կազմով անցել էին արքայական իշխանության կողմը և մեծապես նպաստել էին վերջինիս հաջողությանը: Այս ֆոնին հայր և աղջիկ չէին կարող հաշվի չառնել նաև այն հանգամանքը, որ հայերին ներկայացնող այնպիսի խոշոր հողատիրոջ մի ջախջախումը, ինչպիսին Օրբելյաններն էին, իր հետ անխուսափելիորեն բերել էր նաև այն հետևանքը, որ տեղում ուժեղացել էին կրկին խոշոր հողատերերի հավակնություններ ունեցող, սակայն մեծապես արդեն վրացիներին ներկայացնող տեղական մինչ այդ էական դեր չխաղացող այլ ուժեր, որոնց շարքում ամենից առաջ աչքի էին ընկնում արմատներով դեռևս Իվանե Մարուշիձեն գնացող Դադիանիների և Ջակելիների տոհմերը: Եվ վերջապես չէր կարելի հաշվի չառնել նաև այն հանգամանքը, որ Քարթլիի թագավորության գահը զբաղեցնող Բագրատունիները հայերի համար ավանդականորեն շարունակում էին ընկալվել որպես յուրայիններ ու սեփական թագավորության երբեմնի արքայատոհմի ներկայացուցիչներ, իսկ, իրենց դասակարգային շահերով առաջնորդվելիս էլ, այժմ արդեն մանր ազնվականների, առևտրա-արհեստավորական, ինչպես նաև գյուղացիական դասակարգերով ներկայացված հայերն իրենք էին շահագրգռված կենտրոնական իշխանության հաջողություններով։ Այսպիսով, չնայած վերջին ապստամբության ընթացքում հայերի խաղացած հակասական դերին, այժմ հենց նրանք էին հանդիսանում Քարթլիի թագավորության սոցիալական կազմի այն առաջնային էլեմենտը, որը կարող էր և շահագրգռված էր աջակից հանդիսանալ արքայական իշխանությանն ու նրա ուժեղացմանը։ Արդյունքում՝ իր թագավորության վերջին տարիներին Գեորգի III-ը, ինչպես նաև իր թագավորության հատկապես ուշ շրջանում՝ Թամարան, սկսեցին հենվել հիմնականում հենց հայերի վրա, այն դեպքում, երբ վրացիներից նույն այս ժամանակ քիչ թե շատ առաջնային դերերի վրա էին միայն Գամրկելիները, որոնք, ինչպես և հայերից նույն Զաքարյանները, աճել էին մանր ազնվականներից: Գահը զբաղեցնելուց հետո Քարթլիի թագավորության քաղաքական օրակարգում ամենից առաջ հայտնվեց երիտասարդ թագուհու ամուսնության խնդիրը, ընդ որում ակնհայտ էր, որ սա պարզ մի հարց չէ, մանավանդ որ թագավորությունում նույն այս ժամանակ սեփական շահերի ապահովման համար պայքար մղող երկու հիմնական խմբակցություններն էլ այդ հարցով իրենց տեսակետներն ունեին: Այսպես, աստիճանաբար խոշոր հողատերերի դիրքերը զբաղեցնող վրացիներն և նրանց սատարող ուժերը ամենից առաջ կողմ էին այն բանին, որ որպես թագուհու ամուսին հանդես գա մի անձնավորություն, որը հնարավորինս հեռու կլինի հայերից, այն դեպքում, երբ զգալի հարված ստացած, սակայն իրենց դիրքերը այնուհանդերձ մեծապես պահպանած հայերը բնականաբար հակառակ կողմնորոշում ունեին։ Արդյունքում՝ բուռն քննարկումներից հետո և հատկապես այն բանի ազդեցության տակ, որ Ռուսուդանն իր ժամանակին ամուսնացած էր եղել Կիևյան _________________________ 2691 Նիկիտա Խոնիացի «Պատմություն», «Իսահակ Անգեղոս», գիրք 2, մաս 2: 2692 Նիկիտա Խոնիացի «Պատմություն», «Իսահակ Անգեղոս», գիրք 1, մաս 5: 2693 Նիկիտա Խոնիացի «Պատմություն», «Իսահակ Անգեղոս», գիրք 2, մաս 1, գիրք 3, մաս 2: «Եվստաթիոս Սոլունացի «Պատմություն»:
953
_________________ Приходите в мой дом...
|
|